Breudwyt Maxen Wledic. Урок чтения по средневаллийской повести

[Alexandra A]

Breudwyt Maxen Wledic / Breuddwyd Maxen Wledig / Сон Максена Вледига
Урок чтения отрывка средневаллийской повести

Оригинал из Llyfr Coch Hergest (Красной Книги Хергеста) p172r-174r c697-705
http://www.rhyddiaithganoloesol.caerdydd.ac.uk/cy/ms-page.php?ms=Jesus111&page=172r

Перевод на русский язык
http://www.jarilo.ru/narod/wales/maxen.html

[Alexandra A]

Сначала я даю оригинальный средневековый текст, потом переложение на современную валлийскую орфографию, и потом мой дословный перевод на русский язык.

[Alexandra A]

Maxen Wledic oed Amherawdyr yn Ruuein. A theccaf gwr oed a doethaf. A goreu a wedei yn Amherawdyr o'r a vu kyn noc ef. A dadleu brenhined a oed arnaw diwarnawt. Ac ef a dywawtt y annwyleit. 'Miui,' heb ef, 'a vynnaf avory vynet y hela.' Trannoeth y bore ef a gychwynnawd a'e nifer. Ac a doeth y dyffrynn auon a dygwyd y Ruuein. Hela y dyffrynn a wnaeth hyt pan vu hanner dyd. Yd oed gyt ac ef hagen deudec brenhin ar hugeint o vrenhined coronawc yna yn wyr idaw. Nyt yr digrifwch hela yd helei yr Amherawdyr yn gyhyt  a hynny. Namyn y wneuthur yn gyuurd gwr ac y bei arglwyd ar y sawl vrenhined hynny. A'r heul a oed yn vchel ar yr awyr uch eu penn. A'r gwres yn vawr. A chyscu a doeth arnaw. Sef a wnaeth y weisson, seuyll kastellu eu taryaneu yn y gylch ar peleidyr gwaewar rac yr heul. Taryan eurgrwydyr a dodassant dan y penn. Ac uelly y kyscwys Maxen.

[Alexandra A]

Maxen Wledic oed Amherawdyr yn Ruuein.
Maxen Wledig [a] oedd [yn] Ymerawdwr yn Rhufain.
Максен Вледиг [который] был Императором в Риме.

A theccaf gwr oed a doethaf.
A thecaf gŵr oedd a doethaf.
И самый красивый муж был и самый мудрый.

A goreu a wedei yn Amherawdyr o'r a vu kyn noc ef.
A gorau a weddai yn ymerawdwr o'r a fu cyn nag ef.
И лучший который соответствовал [к короне] из [тех] которые были раньше чем он.

[Alexandra A]

A dadleu brenhined a oed arnaw diwarnawt.
A dadlau  brenhinoedd a oedd arno diwrnod.
И собрание королей которое было у него [одним] днём.

Ac ef a dywawtt y annwyleit.
Ac ef a ddywedodd i annwylion.
И он который сказал к друзьям.

'Miui,' heb ef, 'a vynnaf avory vynet y hela.'
'Myfi,' ebe ef, 'a fynnaf yfory fynd i hela.'
'Вот я,' говорит он, 'который хочу завтра хождение на охоту.'

[Alexandra A]

Trannoeth y bore ef a gychwynnawd a'e nifer.
Trannoeth y bore ef a gychwynnodd a'i nifer.
Завтра утром он который поднялся и его свита.

Ac a doeth y dyffrynn auon a dygwyd y Ruuein.
Ac a ddaeth i ddyffryn afon a ddygwydd i Rufain.
И который пришёл к долине реки которая впадает в Рим [протекает через Рим].

Hela y dyffrynn a wnaeth hyt pan vu hanner dyd.
Hela y dyffryn a wnaeth hyd pan fu hanner dydd.
Охоту [в] долины которое сделал [он] до когда была половина дня [полдень].

[Alexandra A]

Yd oed gyt ac ef hagen deudec brenhin ar hugeint o vrenhined coronawc yna yn wyr idaw.
Yr oedd gyd ac ef hagen deuddeg brenin ar hugain o frenhinoedd coronog yna yn wŷr iddo.
Были вместе с ним кроме того двенадцать королей на двадцать королей коронованных там вассалами ему.

Nyt yr digrifwch hela yd helei yr Amherawdyr yn gyhyt  a hynny.
Nid yr digrifwch hela yr helai yr Ymerawdwr ynghyd a hynny.
Не [ради] забавы охоты что охотился Император вместе с этими [ними].

Namyn y wneuthur yn gyuurd gwr ac y bei arglwyd ar y sawl vrenhined hynny.
Namyn i wneuthur yn gyfurdd gŵr ac y bai arglwydd ar y sawl frenhinoedd hynny.
Но чтобы сделаться высокоранговым мужем и что да был бы [он, Император] лордом над таким множеством королей этих.

[Alexandra A]

A'r heul a oed yn vchel ar yr awyr uch eu penn.
A'r haul a oedd yn uchel ar yr awyr uwch eu pen.
И солнце которое было высоким на небе над их головой.

A'r gwres yn vawr.
A'r gwres yn fawr.
И жара сильной [была].

A chyscu a doeth arnaw.
A chysgu a ddaeth arno.
И засыпание которое пришло на него [на Императора].

[Alexandra A]

Sef a wnaeth y weisson, seuyll kastellu eu taryaneu yn y gylch ar peleidyr gwaewar rac yr heul.
Sef a wnaeth ei weision, sefyll castellu eu tarianau yn ei gylch ar belydr gwaywffyn rhag yr haul.
Это вот которое сделали его пажи, установку укрытия [из] их щитов в его круге [вокруг него] на древки копий против [для защиты от] солнца.

Taryan eurgrwydyr a dodassant dan y penn.
Tarian eurgrwydr [y mae arno rhwyllwaith o aur] a ddodasant dan ei ben.
Щит золоторазбросанный [что есть на нём отделка из золота] который положили под его голову.

Ac uelly y kyscwys Maxen.
Ac felly y cysgodd Maxen.
И вот что заснул Максен.

[Уттыԓьын]

Nid wyf erioed wedi darllen o'r blaen y stori hon yn yr iaith wreiddiol. Rwy'n gobeithio y byddwch yn parhau i ychwanegu mwy.

[Alexandra A]

Rwyf yn hoffi'r stori hon am Faxen Wledig, Ymerawdwr Rhufeinig-Prydeinig.

A ydych chi wedi darllen Ystorya Brenhined y Brytanyeit? (Y stori rwyf yn hoffi yn fwyaf o'r holl).

[Alexandra A]

Ac yna y gwelei vreidwyt. Sef breidwyt a welei. Y uot yn kerdet dyffrynn yr avon hyt y blaen. Ac y vynyd uchaf o'r byt y deuei. Ef a tebygei vot y mynyd yn gyfuch a'r awyr. A phan deuei dros y mynyd ef a welei y uot yn kerdet gwladoed teccaf a gwastattaf a welsei dyn eiryoet o'r parth arall y'r mynyd. A phrif auonyd mawr a welei o'r mynyd yn kyrchu y mor. Ac y'r mor rytyeu ac y'r auonyd y kerdei. Py hyt bynnac y kerdei velly ef a doeth y aber prif auon vwyhaf o'r a welsei neb. A phrif dinas a welei yn aber yr auon, a phrif gaer yn y dinas, a phrif dyroed amyl amliwawc a welei ar y gaer. A llynghes a welei yn aber yr auon, a mwyhaf llynghes oed honno o'r a welsei neb eiryoet. A llong a welei ym plith y llynghes, a mwy o lawer a thegach oed honno no'r rei ereill oll. A welei ef vch y mor o'r llong, y neill ystyllen a welei ef yn eureit a'r llall yn aryanneit. Pont a welei o ascwrn moruil o'r llong hyt y tir. Ac yr hyt y bont y tebygei y vot yn dyuot y'r llong. Hwyl a dyrcheuit ar y llong ac ar vor a gweilgi y kerdit a hi.

[Alexandra A]

Ac yna y gwelei vreidwyt.
Ac yna y gwelai freuddwyd.
И тогда что видел [он] сон.

Sef breidwyt a welei.
Sef breuddwyd a welai.
Вот этот сон который видел [он].

Y uot yn kerdet dyffrynn yr avon hyt y blaen.
Ei fod yn cerdded dyffryn yr afon hyd ei blaen.
Его [своё] хождение [по] долине реки до её переда [истока].

Ac y vynyd uchaf o'r byt y deuei.
Ac i fynydd uchaf o'r byd y deuai.
И к горе самой высокой в мире что пришёл [он].

Ef a tebygei vot y mynyd yn gyfuch a'r awyr.
Ef a debygai fod y mynydd yn gyfuwch â'r awyr.
Он подумал бытие горы такой же высокой [что есть гора такая же высокая] как и небо.

A phan deuei dros y mynyd ef a welei y uot yn kerdet gwladoed teccaf a gwastattaf a welsei dyn eiryoet o'r parth arall y'r mynyd.
A phan deuai dros y mynydd ef a welai ei fod yn cerdded gwledydd tecaf a gwastataf a welsai dyn erioed o'r parth arall i'r mynydd.
И когда пришёл [он] через гору он который увидел его [своё] бытие в хождении [по] странам самым прекрасным и самым равнинным которые видел человек когда-либо на стороне другой горы.

[Alexandra A]

A phrif auonyd mawr a welei o'r mynyd yn kyrchu y mor.
A phrif afonydd mawr a welai o'r mynydd yn cyrchu y môr.
И великие реки большие которые видел [он] от горы в достижении моря.

Ac y'r mor rytyeu ac y'r auonyd y kerdei.
Ac i'r môr rhydiau ac i'r afonydd y cerddai.
И к моря бродам и к рекам что путешествовал [он].

Py hyt bynnac y kerdei velly ef a doeth y aber prif auon vwyhaf o'r a welsei neb.
Pa hyd bynnag y cerddai felly ef a ddaeth i aber prif afon fwyaf o'r a welsai neb.
Какую бы любую длину ни путешествовал [он] вот же он который пришёл к устью реки самой большой из [тех] которые видел кто-либо.

A phrif dinas a welei yn aber yr auon, a phrif gaer yn y dinas, a phrif dyroed amyl amliwawc a welei ar y gaer.
A phrif ddinas a welai yn aber yr afon, a phrif gaer yn y ddinas, a phrif dyrau aml amliwiog a welai ar y gaer.
И великий город который увидел [он] в устье реки, и великую крепость в городе, и великие башни многочисленные многоцветные которые увидел [он] на крепости.

A llynghes a welei yn aber yr auon, a mwyhaf llynghes oed honno o'r a welsei neb eiryoet.
A llynges a welai yn aber yr afon, a mwyaf llynges oedd honno o'r a welsai neb erioed.
И флот который увидел [он] в устье реки, и самый большой флот был тот из [тех] которые видел кто-либо когда-либо.

A llong a welei ym plith y llynghes, a mwy o lawer a thegach oed honno no'r rei ereill oll.
A llong a welai ymhlith y llynges, a mwy o lawer a thecach oedd honno na'r rhai eraill oll.
И корабль который увидел [он] среди флота, и более большой из многих и более красивый был этот чем те другие все.

[Alexandra A]

A welei ef vch y mor o'r llong, y neill ystyllen a welei ef yn eureit a'r llall yn aryanneit.
A gwelai ef uwch y môr o'r llong, y naill astell a welai ef yn euraidd a'r llall yn ariannaidd.
И увидел [он] над морем на корабле, одна из палуб которую увидел он золотой и другая серебряной.

Pont a welei o ascwrn moruil o'r llong hyt y tir.
Pont a welai o asgwrn morfil o'r llong hyd y tir.
Мостик который увидел [он] из кости кита от корабля до земли.

Ac yr hyt y bont y tebygei y vot yn dyuot y'r llong.
Ac ar hyd y bont y tebygai ei fod yn dyfod i'r llong.
И по длине мостика что подумал [он] его [своё] бытие в приходе на корабль.

Hwyl a dyrcheuit ar y llong ac ar vor a gweilgi y kerdit a hi.
Hwyl a ddyrchefid ar y llong ac ar fôr a gweilgi y cerddid â hi.
Парус который поднялся на корабле и на море и океан что путешествовалось [началось путешествие] с ним [с кораблём].

[Уттыԓьын]

A ydych chi wedi darllen Ystorya Brenhined y Brytanyeit? (Y stori rwyf yn hoffi yn fwyaf o'r holl).

Rwyf hefyd yn hoffi Brut y Bryttaniait (rhai rhannau mwy nag eraill), yn anffodus dim ond fi wedi ei darllen mewn Lladin a mewn cyfieithiad Saesneg (cyn belled ag y mae'r Gymraeg yn y cwestiwn, ar y gorau, dim ond amatur dwi).

A fy hoff chwedl yng Nghymraeg Canol? Byddai'n rhaid i mi ddweud ei fod yn debyg un o'r pedair cainc, Pwyll Pendeuig Dyued' – honno oedd y gyntaf imi erioed darllen.

Diolch eto.

[Alexandra A]

Ef a welei y dyuot y ynys deckaf o'r holl vyt. A gwedy y kerdei ar draws yr ynys o'r mor py gilyd hyt yr ymyl eithaf o'r ynys, kymmeu a welei a diffwys a cherric uchel eithyr agarw amdyfrwys ny rywelsei eiryoet y gyfryw. Ac odyno ef a welei yn y mor gyuarwyneb a'r tir amdyfrwys hwnnw ynys. Ac yrygtaw a'r ynys honno y gwelei ef gwlat a oed kyhyt y maestir a'e mor, kyhyt y mynyd a'e choet. Ac o'r mynyd hwnnw avon a welei yn kerdet ar draws y wlat yn kyrchu y mor. Ac yn aber yr auon ef a welei prif gaer deckaf o'r a welsei dyn eiryoet. A phorth y gaer a welei yn agoret. A dyuot y'r gaer a wnaeth. Ef a welei neuad dec yn y gaer. Toat y neuad a tebygei y vot yn eur oll. Cant y neuad a tebygei y uot yn vein llywychedic gwyrthuawr a'e gilid. Doreu y neuad a tebygei eu bot yn eur oll. Lleithigeu eureit a welei yn y neuad, a byrdeu aryant. Ac ar y lleithic kyfarwyneb ac ef y gwelei deu vackwy wineuon ieueinc yn gware gwydbwyll. Clawr aryant a welei y'r wydbwyll a gwerin eur arnei. Gwisc y mackwyeit oed bali purdu, a ractaleu o rudeur yn kynnal eu gwallt, a mein mawrweithawc llywychedic yndunt, rudem a gem pob eilwers yndunt, ac amherodron mein. Gwintasseu o gordwal newyd am eu traet, a llafneu o rudeur yn eu kayu.

[Alexandra A]

Ef a welei y dyuot y ynys deckaf o'r holl vyt.
Ef a welai ei ddyfod i ynys decaf o'r holl fyd.
Он который увидел его [своё] прибытие к острову самому прекрасному из всего мира.

A gwedy y kerdei ar draws yr ynys o'r mor py gilyd hyt yr ymyl eithaf o'r ynys, kymmeu a welei a diffwys a cherric uchel eithyr agarw amdyfrwys ny rywelsei eiryoet y gyfryw.
A wedi y cerddai ar draws yr ynys o'r môr pa gilydd hyd yr ymyl eithaf o'r ynys, cymau a welai a diffwys a cherrig uchel eithr garw amddyfrwys na [ry]welsai erioed eu cyfryw.
И после того что ходил [он] через остров от моря до [его] товарища [противоположной части моря] до края самого крайнего острова, долины которые видел [он] и степь и камни высокие но шероховатые неровные что не увидел [он] уже [раньше не видел] когда-либо их подобие.

Ac odyno ef a welei yn y mor gyuarwyneb a'r tir amdyfrwys hwnnw ynys.
Ac oddi yno ef a welai yn y môr cyfarwyneb [cyferbyn] â'r tir amddyfrwys hwnnw ynys.
И оттуда он который увидел в море напротив земли неровной той остров.

Ac yrygtaw a'r ynys honno y gwelei ef gwlat a oed kyhyt y maestir a'e mor, kyhyt y mynyd a'e choet.
A rhyngddo a'r ynys honno y gwelai ef wlad yr oedd cyhyd ei maestir â'i môr, cyhyd ei mynydd â'i choed.
И между ним [собой] и островом тем что увидел [он] страну что была такой же длины её равнина с её морем, такой же длины её горы с её лесом.

[Alexandra A]

Ac o'r mynyd hwnnw avon a welei yn kerdet ar draws y wlat yn kyrchu y mor.
Ac o'r mynydd hwnnw afon a welai yn cerdded ar draws y wlad yn cyrchu y môr.
И с горы той реку которую увидел [он] в хождении [течении] через страну в достижении моря.

Ac yn aber yr auon ef a welei prif gaer deckaf o'r a welsei dyn eiryoet.
Ac yn aber yr afon ef a welai prif gaer decaf o'r a welsai dyn erioed.
И в устье реки он который увидел великую крепость самую прекрасную из [тех] которые видел человек когда-либо.

A phorth y gaer a welei yn agoret.
A porth y gaer a welai yn agored.
И ворота крепости которые увидел [он] открытыми.

A dyuot y'r gaer a wnaeth.
A dyfod i'r gaer a wnaeth.
И приход в крепость который сделал [он].

Ef a welei neuad dec yn y gaer.
Ef a welai neuadd deg yn y gaer.
Он который увидел зал прекрасный в крепости.

[Alexandra A]

Toat y neuad a tebygei y vot yn eur oll.
To'r neuadd y tebygai ei fod yn aur oll.
Крыша зала что подумал [он] её бытие золотой вся.

Cant y neuad a tebygei y uot yn vein llywychedic gwyrthuawr a'e gilid.
Cant y neuadd y tebygai ei fod yn feini llywychedig gwerthfawr â'i gilydd.
Край зала что подумал [он] его бытие камнями [в камнях] сверкающими такими же очень драгоценными как и его товарищ [соседний камень].

Doreu y neuad a tebygei eu bot yn eur oll.
Dorau'r neuadd y tebygai eu bod yn aur oll.
Двери зала что подумал [он] их бытие золотыми все.

Lleithigeu eureit a welei yn y neuad, a byrdeu aryant.
Lleithigau euraidd a welai yn y neuadd, a byrddau ariannaidd.
Кушетки золотые которые увидел [он], и столы серебряные.

[Alexandra A]

Ac ar y lleithic kyfarwyneb ac ef y gwelei deu vackwy wineuon ieueinc yn gware gwydbwyll.
Ac ar y lleithig cyfarwyneb [cyferbyn] ac ef y gwelai dau facwy gwineuon ieuainc yn chwarae gwyddbwyll.
И на кушетке напротив него что увидел [он] двух пажей золотисто-коричневых молодых в игрании [в] гвиддбуйлл.

Clawr aryant a welei y'r wydbwyll a gwerin eur arnei.
Clawr ariannaidd a welai i'r wyddbwyll a gwerin aur arni.
Доска серебряная которую увидел [он] для гвиддбуйлла и команда [фигуры] золотая на ней.

[Alexandra A]

Gwisc y mackwyeit oed bali purdu, a ractaleu o rudeur yn kynnal eu gwallt, a mein mawrweithawc llywychedic yndunt, rudem a gem pob eilwers yndunt, ac amherodron mein.
Gwisg y macwyaid [a] oedd bali pur ddu, a rhactalau o ruddaur yn cynnal eu gwallt, a meini mawrwerthog llywychedig ynddynt, rhuddem a gem pob eilwers ynddynt, ac ymerodrol feini.
Одежда пажей была шёлк чистый чёрный, и повязки на лбу из красного золота в поддерживании их волос, и камни очень драгоценные сверкающие в них, рубины и бриллианты каждый поочерёднов них, и императорские камни.

Gwintasseu o gordwal newyd am eu traet, a llafneu o rudeur yn eu kayu.
Gwintasau [esgidiau uchel] o gordwal newydd am eu traed, a llafnau rhuddaur yn eu cau.
Сапоги [высокие] из кордовской кожи новой на их ногах, и пряжки краснозолотые в их закрытии [застёгивании].

[Alexandra A]

Ad Quasum:

Mihi hoc fragmentum textūs Britannicī mediaevālis vertentī, Dictionārium illud Britannico-Latīnum annō 1632 Londinī ēditum

http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k930147

(quod tū  mihi annō praecēdente dedistī) magnum ūsum attulit.

Nōn omnia vocābula obsolēta obiectūs vestīmentī aut gemmās pretiōsās sīgnificantēs in dictionāriō linguae Cambricae contemporāneae invenīrī possunt.

[Alexandra A]

Ac y mon colofyn y neuad y gwelei gwr gwynllwyt y mywn cadeir o ascwrn eliphant, a delw deu eryr arnei o rudeur. Breichrywfeu eur oed am y vreicheu, a modrwyeu amyl am y dwylaw; a gordtorch eur am y vynwgyl, a ractal eur yn kynnal y wallt; ac ansawd erdrym arnaw. Clawr o eur a gwybwyll rac y vronn, a llath eur yn y law, a llifeu dur. Ac yn torri gwerin gwydbwyll.

[Alexandra A]

Ac y mon colofyn y neuad y gwelei gwr gwynllwyt y mywn cadeir o ascwrn eliphant, a delw deu eryr arnei o rudeur.
Ac ym môn colofn y neuadd y gwelai wr gwynllwyd i mewn cadair o asgwrn eliffant, a delw dau eryr arni o ruddaur.
И около основания колоны зала что увидел [он] мужа белоседого в кресле из кости слона, и статуи двух орлов на нём [кресле] из красного золота.

Breichrywfeu eur oed am y vreicheu, a modrwyeu amyl am y dwylaw; a gordtorch eur am y vynwgyl, a ractal eur yn kynnal y wallt; ac ansawd erdrym arnaw.
Breichrwyfau aur [a] oedd am ei freichiau, a modrwyau aml am ei ddwylo; a gordtorch aur am ei fwnwgl, a rhactal aur yn cynnal ei wallt; ac ansawdd grym arno.
Браслеты золотые были на его руках, и кольца многочисленные на его руках; и ожерелье золотое на его шее, и повязка на лбу золотая в поддерживании его волос; и манера величественная у него.

Clawr o eur a gwybwyll rac y vronn, a llath eur yn y law, a llifeu dur.
Clawr o aur a gwyddbwyll rhag ei fron, a llath aur yn ei law, a llifau dur.
Доска из золота и гвиддбуйлл перед его грудью, и жезл золотой в его руке, и пилки стальные.

Ac yn torri gwerin gwydbwyll.
Ac yn torri gwerin gwyddbwyll. (Почти одинаково оригинал с современной орфографией – ну только одно отличие!)
И [был старец] в вырезании команды [фигур] гвиддбуйлла.