Bail ó Dhia ort, a Dhavid!
Conas tánn tú i n-aon chor, a sheana-chara? Tánn tú ag taisteal fé láthair, ná fuil? Raghair thar n-ais tar éis do thuras i nÉireann, nó bhfanfair ins an Eóraip? Mothaímíd thú uainn
Bhuel, do thánag thar n-ais go Sasana i mhí Eanair seo caite, agus do cheannaíos tigh beag ansan, mar go bhfuil na praghsanna tar éis tuitim go mór. Ach níl a fhios agam an mbeidh mé ag fanúint ansan. Dá mbeadh uaim bheidh im pholyglot, ba chóir dom bheidh im chónaí thar lear, an ea? Agus tá grá agam d'Éirinn! Tá sé ar m'intinn a bhog anonn, má's féidir liom mo tigh a thabairt ar cíos.
Do thánag go hÉirinn ar an séú lá déag de Bhealtaine, agus do chuas go díreach go dtí an Oileán Chléire, agus do bhí ag foghlaim Gaelainne anso ar feadh roinnt laethanta - is bean Ghearmánach a bhí ina múinteoir ansan. Agus ansan ar an aonú lá de Mheithimh, do thánag go Cúil Aodha, an áit go bhfuilim ann fós. Raghad thar n-ais go Sasana ar an tríú lá déag, tar éis dom cúpla lá a chaitheamh i gCorcaigh - bead ag lorg seanaleabhar sa siopaí ansan ar feadh cúpla lá.
Do bhí fear meán-aois anso a dhein iarracht ar Mo Sgéal Féin ag léamh, ach níor éirigh leis, b'fhéidir toisc an seanachló a beith ann? Mar sin, dúirt sé liom gurbh feárr dom cainteoir dúchais eile a fháil chun an leabhar a léamh. Fé dheireadh, fuaramair Mairéad Uí Lionáird, bean go bhfuil 77 bliana, agus do léigh sí é go hiontach d'aon turas ar feadh ocht uaire.
Do bhuaileas le Seán Ua Súilleabháin ó Ollscoil Chorcaí inné, ag do chaith sé mórán uaire a chloig chun mo ceisteanna go leir a fhreagairt. Dúírt sé féin "Gaelthact", ach níl mórán daoine anso go bhfuil an fuaim seo acu, ach dúirt sé gurbh chóir duit an focal so a rá le "lth".
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 12:51
is bean Ghearmánach a bhí ina múinteoir ansan.
Tá an-aithne agam uirthi sin, Dorothee Kelly is ainm di, an ea? Do bhuaileas léi agus mé ag fánúint i gCléire dhá bhliain ó shin.
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 12:51
Agus ansan ar an aonú lá de Mheithimh, do thánag go Cúil Aodha, an áit go bhfuilim ann fós.
An rabhais i linn snámha, mar aduart leatsa? Tá go leór lucht labhartha ann!
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 12:51
bead ag lorg seanaleabhar sa siopaí ansan ar feadh cúpla lá.
Tá ana-shiopa ar shráid Phlunkett (?), díreach i lár na cathrach.
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 12:51
Mairéad Uí Lionáird
Cá bhfuil comhnaí uirthi? I gCúil Aodha go díreach?
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 12:51
do léigh sí é go hiontach d'aon turas ar feadh ocht uaire.
Nách iontach é seo?! Tá do dhotháin deagh-scéalta agat, gan amhras.
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 12:51
chaith sé mórán uaire a chloig chun mo ceisteanna go leir a fhreagairt
Tá éad orm anois ::) Caithfidh sé bheith ana-shuimiúil!
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 12:51
níl mórán daoine anso go bhfuil an fuaim seo acu
Is cuma liom, i ndáiríribh! Deirim féin "Gaelthacht", agus sin é. :)
Ní rabhais sa linn snámha, toisc go bhfuil mo chuid éadaí snámha fágtha agam sa bhaile. Ach bead a dul go dtí an linn snámha nuair a thiocfaidh mé thar n-ais go dtí an áit seo. Ach tá go leor daoine gur féidir liom ag caint leo anso. Tá bean an tí mhaith agam, agus bíonn sí am múineadh gach lá, agus do thug an fear a tí mé go dtí an tigh go rugadh Peadar Ua Laoghaire ann arú inné. D'ólas mórán pórtar Uí Mhurchú anso, mar go bhfuilim ag dul go dtísna tithe tábhairne um thráthnóna. Níor ólas riamh an oiread so pórtair!
Táim ar lóístín insan B&B Bun a Bhaile atá tar éis óscailt anso, agus táid siad go léir cainteoirí ó dhúchais anso, agus tá na háiseanna go léir go hiontach. Tá an B&B so suite go díreach i lár Cúil Aodha, má's féidir leat a rá go bhfuil "lár" ag Cúil Aodha. Tá sé cóngaradh den tséipéal ar aon nós. Nílim ar lóístín i dtig Muintir Lionáird. Ar éisteas leis na taifeadaithe go fóill? Cad a cheapann tú? Táid siad réasúnta soiléir, dar liom, agus gan mhórán fadhbanna.
Táim chun mo nótaí go léir a scríobh ar an ríomhaire, agus cuirfidh mé iad anso chun gur féidir le gach duine iad a léamh.
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 13:18
Ní rabhais sa linn snámha, toisc go bhfuil mo chuid éadaí snámha fágtha agam sa bhaile.
Is féidir leat culaith snámha nua a cheannach, nách féidir? Níl sé ró-dhaor :)
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 13:18
Ar éisteas leis na taifeadaithe go fóill?
Níor éisteas, táim á n-íoslódáil fós
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 13:18
Táid siad réasúnta soiléir, dar liom, agus gan mhórán fadhbanna.
Is so-léire guth na mná ná guth an fhir, gan dabht
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 13:18
Táim chun mo nótaí go léir a scríobh ar an ríomhaire, agus cuirfidh mé iad anso chun gur féidir le gach duine iad a léamh.
Mo cheól thú!
táim tar éis teacht thar n-ais ón mbunscoil anois direach. do bhí cead agam do labhairt leis na páistí timpeall le leath-uair, ach, dá n-abrainn an fhirinne, do bhíos im amadán ós comhair na bpáistí. A Rómain, an raibh sé fuiriste leat an Ghaelainn a labhairt go maith sa Ghaeltacht? B'fhéidir go bhfuil sé ana-nádúrtha a bheith id amadán nuair a théinn tú an chéad uair go dtí an Ghaeltacht? Do chuireadar ceisteanna orm fén tSín, ach is go minic a bhí sé deacair a fhreagairt leo.
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 14:31
bhí cead agam do labhairt leis na páistí timpeall le leath-uair
Agus? Inis dom gach uile rud!
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 14:31
A Rómain, an raibh sé fuiriste leat an Ghaelainn a labhairt go maith sa Ghaeltacht?
Ní raibh ar chor ar bith, go háirithe agus mé ag caint ar RnaG!!! Do bhí imní an domhain agus ana-náire orm. Buineadh geit asam ann! Níorbh fhéidir liom an taifead a chloisint ina dhiaidh, ní fheadar cé mhéid ama. Ach deirtear ní raibh sé chomh dona mar a cheapas féin!
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 14:31
B'fhéidir go bhfuil sé ana-nádúrtha a bheith id amadán nuair a théinn tú an chéad uair go dtí an Ghaeltacht?
Gan dabht!
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 14:31
Do chuireadar ceisteanna orm fén tSín, ach is go minic a bhí sé deacair a fhreagairt leo.
Na rudaí is tábhachtaighe:
1) An rabhais i ndán na ceisteanna a thuiscint?
2) Arbh fhéidir leat freagraí a thabhairt? An raibh na comhrádh suimhiúil dos na páistíbh? Sin é an rud is tábhachtaighe, dar liom
p.s. Cén scoil a bhí ann? Cén áit?
p.s.s Tá na taifid go haoibhinn ar fad! := Buinim ana-shult astu! :yes:
A Rómain, tá bean atá ag obair in Oifig an Údaráis anso tréis a lán cabhrach a thabhairt dom, agus d'fhiafraigh sí den Árd Mháistir cead a thabhairt dom dul go dtí bunscoil Cúil Aodha agus bualadh leis na páistí. (An dtuigeann tú? Tá mo chuid Gaelainne fíor-neamhdhóthanach!) Do chuas ansan, agus do bhí seans aigesna páistí ceisteanna a chur dom, agus seans agam labhairt leis na páistí chomh maith. Ba suimiúl a rud é, a bheith ann agus a aireachtaint a gcuid Gaelainne Chorcaí, agus do bhí Gaelainn trádisiúnta mhaith ag gach éinne ansan. D'fhiafraigh díom cá fhad a bhí cónaí orm sa tSín, an raibh a lán rothar ann, an raibh bia Sínis ann, cad deirtear "dia dhuit" i Sínis agus rudaí eile mar sin. Do bhíos san timpeall le deich is fiche neomat, cé gur chuaigh sé thairis ana-thapaidh. Do thuigeas cuid desna ceisteanna, agus níor thuigeas cuid eile, agus is amhlaidh a mhínaíodar na rudai nár thuigeas mé féin go maith. Ach níl a fhios agam, an raibh an comhrá suimhiúil dosna páistí nó ná fuil - b'fhéidir go raibh sé roinnt greannmhar.
"i ndán": duairt Dorothee go bhfuil "in ann" foirm den fhocal "inmhe". Féach ar http://glg.csisdmz.ul.ie/fgb/iomhanna/index.php?find_simple=Irish&wordSearched=284609, agus inis dom an bhfuileann tú ar aon intinn léi.
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 17:51
duairt Dorothee go bhfuil "in ann" foirm den fhocal "inmhe".
Ní chreidim é seo. Focal Conamarach amháin is ea é, agus chím go maith cad 'na thaobh: ní fuaimnítear ach i gConamara "ann" mar "án" , agus mar sin is mar a chéile "i ndán" agus "i n-ann". Ach níl aon bhrí leis "i n-ann" i nGaelainn, raiméis atá ann!
Цитата: djwebb1969 от июня 8, 2009, 17:51
D'fhiafraigh díom cá fhad a bhí cónaí orm sa tSín, an raibh a lán rothar ann, an raibh bia Sínis ann, cad deirtear "dia dhuit" i Sínis agus rudaí eile mar sin
Ná bíodh aon imní ort fút féin. Táim dearfa go raibh sé suimiúil go deimhin dóibh.
Seo mo nótaí i mBéarla ar an droch-uair.
Sources
I met a scéalaí here and had a long session with the expert in Cork Irish from University College Cork, and met many old people. I asked all these questions, but I don't want to assign names to every scrap of information as I don't want those people to see their names popping up on the Internet next to opinions on grammar I have attributed to them to be pulled to pieces in heated debates on the Internet. So most of my comments below are attributed to "knowledgeable people", but the people I met were experts in Cork Irish.
Pronunciation
There were a few things I learned, in particular that the stress on a second syllable in Munster should not come at the expense of a long vowel in the first syllable. So in a word like cónaí, the stress pattern is more even between the two syllables. Another point I had to improve on was length and quantity of vowels. Previously, I would have said d'itheas with an /i:/ sound, and now I know it is a short i that is required, and learning this point probably improves my pronunciation of a lot of words.
Lt: I met no-one in either the Cape Clear or Coolea Gaeltachts who pronounced lt as lh. Failte, Gaeltacht etc is what people say here. But after discussing this with a knowledgeable person here, it seems that he does use the lh spelling and regards that as correct (the old Litriu Shimpli spelling of fáilte was fáilhi). So I think that pronunciation is available to learners, although it could give off a slight air of trying to "overdo" the Corkonian accent.
I found that h's were often dropped. I was told in the Údarás that Maigh Chromtha was not Machromha but Machroma. Nearly everyone drops the h's in words like this, but once again after discussing with a knowledgeable person, there should be an h there, and I think my trouble was I was expecting too careful a pronunciation in some situations. Also teangacha, which was teangthacha in the old spelling, was transcribed as /t`oungh@x@/ in the Irish of West Muskerry (Brian Ó'Cuív 1943) but the h would normally not be there—but was enunciated by Mairéad Uí Lionáird in some parts of her recording of Mo Sgéal Féin, possibly with one eye on the seanalitriú in that book.
I asked a knowledgeable person about metathesis of r/th, as I heard no one pronounce cearthú as /k`ar'hu:/, but as /k`a'ru:/ or /k`ah@'ru:/. From our discussion, he preferred the /rh/ pronounciation in ceathrú, but thought my pronunciation of máithreacha as /'mAr`h@x@/ sounded like /'mAr`x@x@/ and from what I understood of the pronunciation he was producing, the /r`h/ was being realised more as a devoiced /r`/ without a strong h there. Cruithneacht is another word that would have an h in according to Teach Yourself Irish (Myles Dillon, 1961), but a knowledgeable person confirmed the current pronunciation was /krin`'axt/, with the h dropped rather than metathesis. Ceithre/cheithre is another word where you could fail to hear clear metathesis—it sounded like /k`eri/ with a devoiced r.
Weak lenition of c, d and g. Well in Cape Clear, the form for chím is cím anyway, and I found my teacher saying gá bhliain instead of dhá bhliain. I am reluctant to go all the way from dh to g, especially as it should be a d if delenited anyway. In Coolea, lenition of these sounds at the beginning of a word seems equally hit and miss and usually absent. An chéad – pronounced as an céad. Cheithre pronounced as ceithre. In fact I have my doubts about the naturalness of lenition of these letters for younger native speakers. When I mentioned the proverb "nuair a bhíonn an braon istigh, bíonn an chiall amuigh", it provoked a debate among the local Gaeilgeoirí whether it should be "an chiall" or "an ciall", and they settled on "an ciall". Similarly there is an art studio here called Abhainn Garbh. Quite apart from the fact that the local scéalaí told me he still prefers Abha as the nominative, there is no lenition on the G in this studio name. Once again I was assured by native speakers (people I knew to be native speakers doing all their work in Irish) that "abhainn garbh" is quite right, but following the article it would be "an abhainn gharbh". I knew this grammatical theory to be wrong, but chose to nod my head and say "I see". Later on the scéalaí I met confirmed that it was wrong not to have lenition: it should be Abha Gharbh. But anyway, my point was not to correct or criticize native speakers but to understand how things are said in modern Cork Irish, and it is definitely the case that the average native speaker in Coolea drops lenition frequently. But a knowledgeable person recommended me to follow the grammatical rules and lenite properly: what may be acceptable for a native speaker is not always a good idea for a learner.
I found no one who pronounced atá as athá, but it may be connected with speed of delivery. It is certainly not the case that wherever the verb táim appears in the relative it has to get a delenited t.
Palatalisation of l, n, d, t is much slighter than in other Gaeltachtaí. Leat is pronounced more like lat than lyat. Also the r is not trilled – a Spanish long trill would be wrong. Palatalised ch: must be careful to keep this closer to an h than to an sh.
Words and Usage
Of the words I learned in Cape Clear, I liked the traditional word for the mainland: an duthaigh amuigh. Also "change", as in change in one's purse, is briseadh in Connemara but seoinseáil here, from the French word changer.
I learned a nice proverb in Coolea: fear na bó féin féna heireaball. The owner of the cow takes the tail end himself.
The older people in Coolea would say or have said taiseánaim rather than taispeánaim, but this is now getting rare. I asked about ar ndóigh vs dar ndóigh vs ar nóin: a knowledgeable person told me he prefers Peadar Ua Laoghaire's "ar nóin", but other people here prefer dar ndóígh.
The word coimeádaim is used here, but there is no coimhéadaim (the latter word with a lenited m ad a diphthong is in standard Irish but not used here).
Lántsásta: preferred by a knowledgeable person to lánsásta, although I heard lánsásta as well here.
Cén t-aos thú: definitely aos in the nominative, and then aoise or aois in the genitive and aos or aois in the dative, so "caoga blian d'aos" and "caoga blian d'aois" are both heard.
Numerals: 85 is read as ochtó (a) cúig in the shops here, but seems very unsatisfactory to me. One old person gave her age as seachtó a seacht. But a scéalaí gave his as sédéag is trí fichid. So the counting by fichidí is maintained by at least some people. For some reason the counting by scores seems preferred to fichidí here at least among some speakers: bead dhá scór instead of bead daichead. Talking to a knowledgeable person, he still maintains the genitive plurals after certain numerals. He told me it was definitely "caoga blian" with a broad n, and not bliana.
Eclipsis of nouns after sa: I thought this was restricted to sa mbliana, but a knowledgeable person said it was preferred by some speakers with bl and gl more generally, so sa mbliana and sa ngleann.
Cuirim fhéachaint/iachall ar: the reason why iachall was traditionally spelled fhéachaint was explained to me. The word was probably iachall all along and then confused with féachaint and there may have been a "de" in the middle of the phrase at one point, explaining the lenited f. Anyway, the phrase is definitely cuirim iachall ar.
Months: the only ones with "mí" in when dates are recited are mí na Márta, mí na Samha and ní na Nollaig. So: an tarna lá d'Eanair, an tarna lá de mhí na Márta. Definitely "mí na Márta" and not anything else. I mentioned to a couple of people "an chéad mhí den bhliain" and "July" as the traditional names for January and July here – but if Myles Dillon was right on that point, there is no folk memory of it. Note, that although Myles Dillon claims January is pronounced as in the Caighdeán, Eanáir, that would be news to people in Coolea! It is Eanair here, and an old lady told me quite definitely it is not Eanáir but Eanair in the Caighdeán too! I also checked tarna. It is definitely tarna and not dara. And an tarna lá déig and not an dóú lá déag. At least among those with good Coolea Irish and less Caighdeán-influenced Irish.
I tried to use the word anallód, but one native speaker in her 50s didn't know the word. Her mother knew it but said was pronounced analló here with no d. I wondered if there was some influence from the old dative of lá, "ló".
Of course there are people here who have Irish influenced by other dialects too. A man who lived in Belfast for some years says "freisin". And younger speakers would be influenced by the Caighdeán more. There is a dialectal range therefore.
Declension
I asked about dative singulars. I was corrected from mnaoi to bean, and nearly all speakers seemed to baulk at mnaoi, apart from one scéalaí.Caraid – no one uses this, not even the scéalaí. Comments on the Internet that the Caighdéan's use of cara for the dative is not found in any Gaeltacht are therefore unfortunately wide of the mark. Cara is the dative used in Coolea. Boin: some speakers seemed to think "ag an mboin" was possible, just about. Talking to a knowledgeable person about this, it seems likely that the only dative singulars in regularly use are the feminine ones formed by dropped an e from the genitive singular.
Dative plurals. Dosna fearaibh is used, and I heard mnáibh, but I don't believe any more are used, except in proverbs. I asked a scéalaí about this. He accepted "dosna fearaibh", but not "insa tithibh".
I asked about vocative plurals. Was "a fheara" used? They use "a fhearaibh" here, if at all. But it is difficult to ask about this grammatical nicety as the examples of usage are so few. I asked, "how would call the cows over?", bearing in mind the 1904 edition of the Christian Brother's Grammar said the vocative plural was "a chaoracha". I got "a chaoire" and "a chaoiribh" as the answer. So I don't think the vocative plural exists anymore.
I have always been confused about adjectives agreeing with the dative singluar masculine. I confirmed it is definitely "don bhuachaill bhocht": where the noun is lenited itself the adjective is too. Where the noun is eclipsed, you could get "ag an mbuachaill bocht/bhoct/mbocht", but a knowledgeable person said the best was "ag an mbuachaill bhocht". This was a problem in reading Mo Sgéal Féin, where "ag an mBeinn mBorb" occurs twice. The first speaker who tried to read the book stumbled repeatedly over this phrase – I assume the double eclipsis is seen as unnatural now. The second speaker who ended up reading the whole book read it awkwardly the first time it occurs in the book and correctly the second time. I think there are a few phrases like "ar an gcuma gcéadna" and "san am gcéadna" which are exceptions to this.
I asked about a distinction I heard that it should be teinn in the nominative and tinn in the genitive, but a knowledgeable person told me this is not correct. It is teinn in both cases.
The dual seems defunct. I asked about "dhá bhoin" and some people seemed to think it was debatable, but "dhá bhó" is definitely the term of choice. But a knowledgeable person agreed that where the dative singulars of feminine nouns (formed by removing e from the genitive) exist, those ones could probably be used in the dual. Eg dhá chois.
Verbal forms not discussed below can be assumed to be as given in Teach Yourself Irish by Myles Dillon.
Present tense
Forms like glanair are long gone. Glanann tú is the form.
Glanaid siad and glanaid and glanann siad are all in use, but the youngers speakers would be caighdeán influenced. Anyhow, in reponses, glanaid siad is not possible, as the response would be glanaid on its own.
The autonomous always has a broad t. Foghlamaítear is pronunced foghlaimaíotar. Although after an r, an h-pronounciation is possible: cuirtar or cuirhar.
For some reason, in the Caighdeán the autonomous form of ním has a short vowel: nitear. It is not clear why, but anyway this would be nítear (pronounced níotair) in Cork.
The first m in foghlamaím is definitely broad. It is not foghlaimím.
Labhraim, insim, seasaim do not have the long endings of the caighdeán (labhraím, insím and seasaím). But foghlamaím and maraím do. Teach Yourself Irish said the Munster form was codlaim and not codlaím, but the tendency is to pronounce it long now in Cork: codlaím, /ko'li:m`/. The autonomous form would be a long ending: codlaítear (the short conjugation would be codaltar, but no one recognised that as Cork). Similarly: maraím, maraítear, with long endings.
Chím is in full use, although often sounding like cím. It was recommended by a knowledgeable person to keep the lenition.
Bheirim has been completely replaced by tugaim to the extent that questions on the verb that was traditionally "do-bheirim" were not understood. A knowledgeable source said the only fossilized form that retains bheirim is "do-bheirimse 'on diabhal", an asseveration that the following statement is true.
I asked about cloisim and received the reply that clos and cloisint are equally correct as verbal nouns, but that the verb is not used in Coolea. Airím-aireachtaint is the form preferred.
No one, apart from one knowledgeable person, had ever heard of the fossilized form "cad deire?" That must be dead. Ní deirim is preferred to ní abraim, and no one I spoke to had every heard of "abartar" - they preferred deirtear.
Gheibhim can still be used, but often without lenition as geibhim. Even knowledgeable objected to "ní bhfaighim" and said there is no eclipsis here: ní fhaighim. In fact, arguably the lack of eclipsis suggests they are saying "ní gheibhim". Ní faightear or ní fachtar with no lenition in the autonomous.
The form tagaim has fully displaced tigim. There was an old lady who used tigim who died a few years ago.
Past tense
Second person plural pronounced /u:r`/, eg do ghlanabhair pronounced do ghlanúir. Note the use of the "do" is very frequent in Coolea.
The forms "do glanadh, níor glanadh, ar glanadh" were recognised for the autonomous, but there is evidence some speakers lenite: níor ghlanadh. These are all pronounced with /g/ at the end.
Teach Yourself Irish is contradictionary on "do hosclaíodh" and "d'osclaíodh". It seems that "do hosclaíodh" is recognised as correct in Cork, but most speakers say d'osclaíodh. Similarly, I was clearly told by a scéalaí that the negative is "níor osclaíodh" with no h, although Teach Yourself Irish is explicit on the point that the h does come in here. "Ar osclaíodh" and "ar hosclaíodh" probably exist side by side in the interrogative too.
As expected, the autonomus "do crúdh" - someone milked – is pronounced /kru:g/, but I just had to ask to check!
The past tense of verbs like maraím see the historical bh come back in the 3rd person singular: do mharaíos, but do mhairibh sé. The autonomus would then be: do maraíodh. This intervention of bh/mh is also seen in do sheasaimh sé and do choinnibh sé.
Do chonac is pronounced /d@ xnuk/, although the reading of Mo Sgéal Féin contains some "d@ xun@k" readings, maybe influenced by the spelling. The other persons have an /i/ and not a /u/ sound. So do chonacaís is /d@ xni'ki:s`/. This implies that the middle c is slender, but I forgot to check this (do chonaicís). Do chonacadar/chonaiceadar is /d@ xnik@d@r/. The /u/ reappears in the autonomus: do chonacthas /d@ xnuk@h@s/, thereby contradicting the "do chonaictheas" of Teach Yourself Irish.
Do dheineas and do deineadh are the correct forms. The negative is níor dheineas and níor deineadh (and not ní dhearnag, ní dearnathas).
I was told that do thánag, níor thánag and ar thánag were the correct forms now (some old books preferred an dtánag).
Níor chuas has largely pushed out an ndeaghas, although the deaghas forms do exist in some speakers. Some speakers mentioned "ar dheaghas", with "ar" and not "an".
Deirim: the 1st person is duart /du@rt/. The other persons have a schwa too, eg dúrabhair /du@ru:r`/. The autonomus can be either dúradh or dúrathas.
Gheibhim has fuaras or do fuaras in the past. Note the broad r, and the use of "do", which contradicts traditional usage. The autonomous is "do fuarthas" usually, although Peadar Ua Laoghaire has do fuaradh. The negative forms are eclipsed – ní bhfuaras.
Future
The form glanfaimíd is preferred, but glanfam is used in responses.
The only form where the f of the future is pronounced is the autonomous, where it is always broad: glanfar and cuirfar.
There is a tendency towards the synthetic forms in the future. Beidh tú is more common than beir.
Bhéarfad has been replaced by tabharfad (tabharfaidh mé).
Déarfad is the positive future of deirim, but there was must discussion of whether ní abród is possible. Ní déarfad is definitely possible, and one speaker said she would say "ní abróidh mé le duine".
Gheibhim and gabhaim have collapsed together in the future, in that both are geobhad with a broad g. The negative of the one is ní bhfaighead and and of the other ní gheobhad.
Past Habitual
The 2nd person singluar is do ghlanthá, pronounced with an h and not a t.
The autonomous has a slender t: do ghlantí.
Autonomous forms beginning with a vowel have the same ambivalence about the intervention of a h as seen in the past: do héistí or d'éistí, ní héistí or ní éistí.
The autonomous of ním has a short vowel in the Caighdéán: do nití, but this is not so in Cork. It is do nítí. I forgot to ask about the 2nd person singular, but that would probably be do nítheá (and not niteá).
Maraím has: do mharaínn, do mharaítheá etc, and do mharaítí in the autonomous.
Thugainn rather than do bheirinn.
Deirinn, ní deirinn, rather than ní abrainn (note this creates a problem for the notion that the past subjunctive is the same as the imperfect, as the past subjunctive requires use of the dependent form: dá n-abrainn). Autonomous: deirtí, ní deirtí (not: ní habartaí).
Do gheibhinn has given way to d'fhaighinn in the conditional and ní fhaighinn in the negative. Also note d'fhaightí and do fachtí in the autonomous (and not do gheibhtí).
Conditional
The two forms of the conditional where the f is pronounced are the 2nd person singular: do ghlanfá and the autonomous do g(h)lanfí. Note in the latter case the f is always slender.
The presence or absence of an h before a vowel in the autonomous mirrors the situation in the past and imperfect. Eg do héistfí or d'éistfí, do hinneosfí, or do neosfí.
As with the past habitual, lenition of the autonomous form can be hit and miss (the Caighdéan lenites the autonomous form of the conditional and the past habitual). So "do marófí" and "do mharófí" both exist.
Thabharfainn replaces do bhéarfainn.
Deirim has déarfainn and ní déarfainn. Ní abróinn might exist in a few speakers. Similarly ní déarfí instead of ní habrófí.
Gheibhim has do gheobhainn and ní bhfaighinn. Gabhaim also has do gheobhainn, but ní gheobhainn. In general gheibhim and gabhaim are not clearly distinguished. A knowledgeable speaker denied there was such a form as "do ghabhfainn".
Imperative
I asked a knowledgeable person for an example of a first person imperative, as it is listed in books, but seems an odd form. I got one example: ná cloisim a thuilleadh uait, let me hear no more from you. The ná instead of ní makes clear it is an imperative and not the present tense.
There seems to be a difficulty with the imperatives of crúim. Teach Yourself Irish gives them as crúigh in the singular and crúidh in the plural, but these appear to be pronounced the same. One knowledgeable source said the plural could be pronounced with a hiatus: /kru:-ig`/, but some form like /kru:g`ig`/ would be more natural to the dialect.
Verbs where a bh or mh appears in the past get it again in the imperative singular. So maraibh, seasaimhand connnibh, with maraídh, seasaídh and coinnídh in the plural. All those signs around the Gaeltacht saying "coinnigh Corcaigh glan" should say "coinnibh Corcaigh glan", with coinnibh pronounced /king`iv`/.
In the verb tugaim (the verb that was do bheirim in older forms of Irish), the imperatives are tabhair and tugaidh.
Tagaim has tair (with a slender r) and tagaidh.
Téim is awkward. A knowledgeable person said the singular imperative was téir or téiri or téiridh, and the plural imperative was téidh (pronounced with a slender g) or téigidh. Téir and téidh as the default forms.
The imperative of gabhaim is gaibh with a slender v.
The imperative of insim is inis, pronounced /ing`is`/, with the plural insidh /i:n`s`ig`/.
Subjunctive
The present subjunctive is frequently replaced by the future, and is in any case more commonly seen in the 3rd psn singular (go raibh sé is more common than go rabhad). The past subjunctive is often replaced by the conditional, even in good authors such as Peadar Ua Laoghaire. Note: I was shown a quotation by Amhlaoibh Ó Loíngsigh, where he said that always said "dá n-abrainn" rather than "dá n-abróinn", so the distinction was important once.
Цитата: djwebb1969 от июня 9, 2009, 00:17
I mentioned to a couple of people "an chéad mhí den bhliain" and "July" as the traditional names for January and July here
Cad mar gheall ar "Iú(i)l"? Tá Iúil ins an chaighdeán, ach tá Iúl ins an IWM. Cioca acu atá i gCúil Aodha?
Freagród amáireach.
Ceart go leór, agus inscní na míonna chomh maith :)
Eanair - fir
Feabhra - bain (?)
Márta - bain (thuas)
Abrán - fir
Bealt(h)aine - bain
Meitheamh - fir
Iú(i)l - fir
Lúnasa - fir (?)
Meán Fhómhair - fir
Deireadh Fómhair - fir
Samhain - bain
Nollaig - bain
An bhfuil an liosta céanna agatsa?
tá sé go bréa. beidh mé ag cur na gceisteanna so ar na cainteoirí anso.
Sara ndéanfad dearmhad air: fés na huimhreachaibh.
Deirtear triocha (ní "tríocha") [t'r'ux-], seachtmhó [-vo:], ochtmhó [-vo:] i gCiarraí mar a bhí sé stariúil. Agus fuaimnítear "arú" (m. sh. "arú inné") mar "arbhú". Conas adeirtear i gCúil Aodha?
OK. Déarfad leat amáireach (táim tréis teacht thar n-ais ó thigh an tábhairne anois díreach)
Tá do líosta i gceart.
Feabhra - Bain.
Iúil (ní deirtear Iúl a thuilleadh) - Fir.
Lúnasa - Fir.
Deirtear triocha (t`r`ux@), agus níl aon v sna focail seachtó, ochtó, arú.
An bhfuil aithne agat ar an bhfocal amainiris?
Tomorrow: amáireach
The day after tomorrow: amánarthar (an bhfuil an litriú i gceart agam?)
The day after the day after tomorrow: amainiris (a'mang`ir`is`)
(ach ní raibh a fhios ag an gcainteoir an bhfuil litriú an fhocail seo i gceart nó ná fuil)
Цитата: djwebb1969 от июня 9, 2009, 18:35
Deirtear triocha (t`r`ux@)
Ana-shuimiúil, mar sin deirtear "triocha" ar fuaid na Mumhan.
Цитата: djwebb1969 от июня 9, 2009, 18:35
Iúil (ní deirtear Iúl a thuilleadh) - Fir.
Ach cén úsáid atá aige? "ar an chéad lá d'Iúil" nó "ar an chéad lá de mhí Iúil"? Cioca acu? :-\
Цитата: djwebb1969 от июня 9, 2009, 18:35
An bhfuil aithne agat ar an bhfocal amainiris?
Níl, ach tá focal i nDinneen:
amana(r)thar = um an oirthear. Oirthear ~ 'east', ach 'amáireach' leis
amanairis = amanathar arís = arbhú amana(r)thar
p.s. Tá feabhas go deó ar do chuid Gaelainne scríobhtha! :=
Mar gheall ar "Mhárta" más ea féin:
Conas adeirtear ins an tuiseal aimneach mar sin? "an Mhárta"? An bhfuileann tú dearfa?
Извините, конечно, но мне любопытно узнать, о чём вы разговариваете.
Цитата: Hworost от июня 9, 2009, 18:58
Извините, конечно, но мне любопытно узнать, о чём вы разговариваете.
Мой старый приятель-англичанин, с которым вместе я изучал ирландский в группе yahoo, теперь находится в Ирландии, в гэлтахте гр. Корк и
терроризирует (шучу!) местных, насчёт того, как правильно то или это по-ирландски. Своими результатами он делится со мной :)
Deirtear:
an chéad lá d'Eanair
an chéad lá d'Fheabhra
an chéad lá de Mhí na Márta
an chéad lá d'Abrán
an chéad lá de Bhealthaine
an chéad lá de Mheitheamh
an chéad lá d'Iúil
an chéad lá de Lúnasa
an chéad lá de Mheán Fhómhair
an chéad lá de Dheireadh Fómhair
an chéad lá de Mhí na Samhna
an chéad lá de Mhí na Nollaig
Agus nuair a bhíos ag caint leis an scéalaí anso i ndiu, do fuaras gur ghlac sé le "im poca", ach nár ghlac sé le "dom máthair". Níl a fhios agam cad 'na thaobh. Agus deir sé "dá ndeirinn" - tá "dá n'abrainn" imithe as an gcaint anois, is dócha.
Цитата: djwebb1969 от июня 9, 2009, 19:10
ach nár ghlac sé le "dom máthair". Níl a fhios agam cad 'na thaobh.
mar go n-abraid siad "dom'
bmáthair" i gceart, ní "dom' máthair"
next time I come to the Gaeltacht: an chéad uair arís nuair a thiocfad arís go dtí an Ghaeltacht
I hope we will meet again in the future: tá súil agam go mbeidh seans agam bualadh leatsa arís san ama atá rómhainn
Цитата: Roman от июня 9, 2009, 19:12
Цитата: djwebb1969 от июня 9, 2009, 19:10
ach nár ghlac sé le "dom máthair". Níl a fhios agam cad 'na thaobh.
mar go n-abraid siad "dom' bmáthair" i gceart, ní "dom máthair"
nílim cinnte go bhfuil mórán daoine go bhfuil dishéimhiú acu a thuilleadh. OK. B'fhéidir go mbeidh seans agam ceist a chur ar "dom bmáthair" amáireach...
Цитата: djwebb1969 от июня 9, 2009, 19:14
B'fhéidir go mbeidh seans agam ceist a chur ar "dom bmáthair" amáireach...
... agus "aga
m féin" ;)
OK. Cuirfead teachtaireact amáireach.
Ach tá cuid mhór desna Gaeilgeoirí nár maith leo na ceisteanna so. Tá roinnt daoine anso adúradar liom go bhfuil an tsuíomh musgrai.com, go bhfuil mórán foirmeacha tradisiúnta ann, " a load of rubbish". Ní maith leo nuair a theastaíonn ó fhoghlameoir éigin a bheith níos Gaelaí ná na Gaeilgeoirí féin (an dtuigeann tú?)
Цитата: djwebb1969 от июня 9, 2009, 19:31
go bhfuil mórán foirmeacha tradisiúnta ann, " a load of rubbish".
mar go...? An fearr leó na foirmeacha caighdeánaithe?
mar go bhfuil ar an nGaelainn dul chun cinn
"dul chun cinn" = bás a fhagháil? :down:
A Rómain, glactar le "im poca" anso, ach ní ghlactar le "dom bmáthair" nó le "dom péin", ach níl a fhios agam cad 'na thaobh. Mar go bhfuil p san fhocal poca ar dtúis, ach do bhí f ag féin??? Ní raibh "dom péin" ag Peadar Ua Laoghaire ach chomh beag, nó, ní faightear na foirmeacha so ina leabhar ar a laghad.
Ach bhí an abairt seo i Séadna: "Bhí trí scillinge im póca agam". (caibidiol naoi is fiche)
An bhfuileann tú i gCúil Aodha i gcomhnaí? Cad a dhéanfair tar éis teacht abhaile? Ar cheannaís an teach i Londain nó ar an dtuaith?
Pé scéal é, an bhfuil Fraincis agat, ná fuil? Tá cóipeanna leabhar Sjoestedt-Jonval déanta agam, is féidir leat iad a íoslódáil más áil leat é
Do chaitheas roinnt ama ar an oileán Chleire, agus ansan do thánag go díreach go Cúil Aodha (agus do bhíos i mBaile Bhúirne agus i mBaile Mhíc Íre chomh maith), ach ní rabhas in áiteanna eile. Táim anso go díreach mar fhoghlaimeoir agus ní mar thurasóir. Cad a dhéanfad tar éis dom dul har n-ais abhaile? Táim ag obair ó'n bhaile mar aistritheoir ó Shínis go Béarla, agus tá go leor ama saoir agam chun bheith ag foghlaim teangthacha eile. Do cheannaíos tigh beag i gContae Lincolnshire mar go raibh sé saor - do cheannaíos tigh mo dheirféar, mar do theastaigh uaithi é a cheannach, agus do theastaigh uaim áit go mbeadh cónaí orm ann tar éis dom teacht har n-ais go Sasana, ach tá sé ar m'intinn é a díol nó é a thabhairt ar cíos agus a bhogadh go Corcaigh. Níl a fhios agam, arbh chóir dom beith i gCúil Aodha nó i gceathair Chorcaí, mar gur áit beag Cúil Aodha, agus níl a fhios agam an mbeinn uaigneach ansan dá mbogainn ansan nó ná beinn? (excuse the poor Irish)
Tá Fraincis agam! Nó ar a laghad is féidir dom í a léamh, cé ná rabhas ag caint i bhFraincis ar feadh fiche blian anuas. Cén áit arbh féidir leat na leabhair seo a chur ar an Idirlíon?
D'airíos an abairt seo sa Ghaeltacht:
Go dté do bhó i dtréad
Go dté do mhagairlí i méid
agus go dté d'fhliuchán i dtiubhas i gcónaí
Цитата: djwebb1969 от июня 10, 2009, 20:05
Táim anso go díreach mar fhoghlaimeoir agus ní mar thurasóir.
An mór a bheireann tú ar do lóistín fé láthair? D'íocas mé féin 35€ sa ló anuiridh, ach bhí sé sách daor, dar liom.
Цитата: djwebb1969 от июня 10, 2009, 20:05
Táim ag obair ó'n bhaile mar aistritheoir ó Shínis go Béarla
Deireadh leis an obair tuairisceóra?
Цитата: djwebb1969 от июня 10, 2009, 20:05
chun bheith ag foghlaim teangthacha eile.
Cén teangthacha eile ba mhaith leat beith ag foghlaim fós?
Цитата: djwebb1969 от июня 10, 2009, 20:05
agus a bhogadh go Corcaigh.
Cén fáth? An maith leat an chathair seo go mór? Is fearr liom Cill Airne i bhfad, tá níos mó imeachtaí ann, ins an tsamhradh ar an laighead. Agus is ailne an áit sin, níl aon chomparáid eatarthu i n-aon chor! Agus tá sí suite díreach idir dhá Ghaeltacht - Co. Ciarraí agus Co. Chorcaí, má thuigeann tú mé.
Цитата: djwebb1969 от июня 10, 2009, 20:05
Níl a fhios agam, arbh chóir dom beith i gCúil Aodha nó i gceathair Chorcaí,
Bhuel, is ana-bheag Cúil Aodha, is fíor é sin. Agus níl pioc á dhéanamh ann, i ndáríribh.
Цитата: djwebb1969 от июня 10, 2009, 20:07
Cén áit arbh féidir leat na leabhair so a chuir ar an Idirlíon?
Fan neomat!
ЦитироватьAn mór a bheireann tú ar do lóistín fé láthair? D'íocas mé féin 35€ sa ló anuiridh, ach bhí sé sách daor, dar liom.
Tá €30 air i gcómhair leaba's bricfeast, agus €50 air i gcómhair "full board" (níl a fhios agam cad a deirtear as Gaelainn). An amhlaidh a thugais €35 i gcómhair full board? Níl aon bhialann anso i gCúil Aodha, mar sin níl mórán roghanna agat...
ЦитироватьDeireadh leis an obair tuairisceóra?
An obair saoririseora? Tá an dá rud le plé agam
ЦитироватьCén teangthacha eile ba mhaith leat beith ag foghlaim fós?
An Fionlannis, mar gurbh ó Fhionlann cuid dem shínsear
ЦитироватьCén fáth? An maith leat an chathair seo go mór? Is fearr liom Cill Airne i bhfad, tá níos mó imeachtaí ann, ins an tsamhradh ar an laighead. Agus is ailne an áit sin, níl aon chomparáid eatarthu i n-aon chor! Agus tá sí suite díreach idir dhá Ghaeltacht - Co. Ciarraí agus Co. Chorcaí, má thuigeann tú mé.
B'fhéidir go mbéidh mé go Cill Áirne. Go raibh maith agat as do chomairle
Цитата: djwebb1969 от июня 10, 2009, 20:45
An amhlaidh a thugais €35 i gcómhair full board?
Ní hea, do thugas €35 ar "leabaidh is bricfeast", ach ní raibh aon rogha eile agam ag an am san. Tá a lan de chuairteóiríbh (agus de scoláiribh) i mBaile an Fheirtéaraigh ins an tsamhradh.
Цитата: djwebb1969 от июня 10, 2009, 20:45
An Fionlannis, mar gurbh ó Fhionlann cuid dem shínsear
Tuigim duit
Цитата: djwebb1969 от июня 10, 2009, 20:45
B'fhéidir go mbéidh mé go Cill Áirne.
Ní fheadar, b'fhéidir ná taithneóghaidh an áit leatsa, cá bhfios dom?
A Rómain, táim i gcathair Chorcaí anois, agus ana-mhí-shásta leis an áit seo. Ní feidir leat aon leabhair Gaelainne a cheannach anso, cé go bhfuil sé réasúnta cóngarach don Ghaeltacht. Tá dealramh "cathair Shasanach" ar an gcathair seo.
Цитата: djwebb1969 от июня 12, 2009, 02:14
Ní feidir leat aon leabhair Gaelainne a cheannach anso
Tá siopa leabhar Gaelach i lár na cathrach, ar shráid Phlunkett - buin triáill as!
Níl siopa leabhar Gaelach anois i gCorcaigh. Do chuas isteach san tsiopa Liam Russell ar an sráid Phlúincéid, ach ní raibh ach roinnt leabhar i nGaelainn, agus ní raibh leabhar amháin san tseanachló.
A Rómain, an ndeireann tú "an oiread san cnoc" nó "an oiread san cnoic"? An bhfuil tuiseal ginideach nó tuiseal ainmneach ann? Thugas fé ndeara go raibh "cnoc" ag cuid desna daoine, agus "cnoic" ag cuid eile desna daoine i nGaeltacht Chorcaí. [Do bhíos a rá: "ní raibh a fhios agam go mbeadh an oiread san cnoc ar an Oileán Chléire.]
Cnoc = tuiseal ginideach, ach iolra, ní ainmneach uatha é: an oiread san cnoc = that amount of hills
Táim tar éis teacht thar n-ais abhaile! Ach tá an aimsir go breá i ndiu i Zsasana, níl sé ro-the, ach níl sé ro-fhuar ach comh beag!
Цитата: djwebb1969 от июня 13, 2009, 21:07
ach comh beag!
Тá blas Chorcaí agat anois, ceart go leór ;D
Цитироватьi Zsasana
i zSasana, ar an laighead
Last message: I suppose you know Tús maith 3 is out? Despite the flaws in the book, as a set it probably goes further than most tuition packs as it is in 3 volumes. You can order from Litriocht.
Nách Gaeilg Ulaidh é seo?
Sea
Mar sin, tá go leor eolais agam ar Ghaelainn Chúil Aodha, agus níl a fhios agam arbh chóir dom iarracht a dhéanamah Gaelainn a labhairt mar na daoine sa Ghaeltacht. Nuair a duart "cheithre" /x'er'hi/, do bhí ana-dheachair daoibh a thuiscint, mar go deirid siad féin /k'er'i/. Agus deirid siad "gheibhim, ní bhfaighim" mar "geibhim, ní fhaighim" (tugaidh fé ndeara "geibhim" gan sheimhiú ar an g. Tá a fhios agam go maith ná fuil aon cheart ag na foirmeacha so, ach ba mhaith liom beith ag caint Gaelainn nádúrtha na Gaeltachta. Cad arbh chóir dom a dhéanamh?
Цитата: djwebb1969 от июня 14, 2009, 14:03
níl a fhios agam arbh chóir dom iarracht a dhéanamah Gaelainn a labhairt mar na daoine sa Ghaeltacht.
Cad 'na thaobh ná beadh?
Цитата: djwebb1969 от июня 14, 2009, 14:03
Nuair a duart "cheithre" /x'er'hi/, do bhí ana-dheachair daoibh a thuiscint, mar go deirid siad féin /k'er'i/.
Ok, ach tá an fuaimniú éagsúil ins gach aon Ghaeltacht árithe mar sin is
gá dóibh
é a thuiscint. Ní abrann na daoine go léir "ceire", bíodh a fhios agat!
Цитироватьba mhaith liom beith ag caint Gaelainn nádúrtha na Gaeltachta
Tá cheithre Gaeltachta ins an Mhumhain amháin, cén Ghaeltacht mar sin? nó fuaimniú meánach na Mumhan?
Цитата: djwebb1969 от июня 14, 2009, 14:03
Cad arbh chóir dom a dhéanamh?
Sin í an cheist gur chóir dhuit féin a fhreagairt
Yes, but:
cad fé "geibhim"?
Цитата: djwebb1969 от июня 14, 2009, 14:35
cad fé "geibhim"?
Tá "gabhaim" agus "gheibhim" ann. Deireann na daoine adeirenn "geibhim" "cím" i n-ionad "chím" chomh maith leis sin. Ar mhaith leat "cím" a rá? Nó, b'fhéidir, an fearr leat "chím" a rá? Cioca acu? Braitheann do chinneadh ar do rogha...
Tá go leor focail ná úsáideann an tuiseal gáirmeach leó, mar shampla, "a rún", "a stór". Féach ar an nasc so: http://www.daltai.com/discus/messages/13510/14340.html?1129329131. An bhfuileann tú ag glacadh leis an rialach so, a Rómain?
Цитата: djwebb1969 от июня 18, 2009, 07:17
An bhfuileann tú ag glacadh leis an rialach so, a Rómain?
Táim cad 'na thaobh ná beinn? Tá tuiseal gairmeach ag foclaibh pearsanta amháin. Ní hiad "rún" agus "stór".
Ó, tuigim anois! Ach deirtear ag http://www.irishgaelictranslator.com/translation/viewtopic.php?p=646115#646115, ná deir tú "a mhic" leis do mhac féin, ach deir tú "a leanbh" leis na páistí.
Цитата: djwebb1969 от июня 18, 2009, 13:49
ná deir tú "a mhic" leis do mhac féin
Ní chreidim é
Цитироватьach deir tú "a leanbh" leis na páistí.
I gConamara
Tá suíomh nua déanta agam chun foghlama na Gaelainne a chur chun cinn, www.corkirish.com. Beidh a lán comhaid ar fáil anso, oibrithe Peadar Ua Laoghaire, mo nótaí go léir ar Ghaelainn Chorcaí, taifid MSF (agus táim ag beartú níos mó taifid comh maith). Agus tá forum ann leis, www.corkirish.com/forum/. Tá sé go hana-mhaith go bhfuil an oiread san suíomhanna Gaelainne, agus is dóigh liom go bhfuil интеллектуальный уровень níos aoírde anso, среди русскоязыных, ná is féidir do bheith ar na suíomhanna eile.
Bail ó Dhia ar an obair!
Цитата: djwebb1969 от июня 24, 2009, 22:48
Tá sé go hana-mhaith
An raibh an méid seo cloiste agat féin ins an Ghaeltacht? Is dóigh go n-abairtear "go hana-mhaith" i gConamara amháin, ach "ana-mhaith" ins na háiteannaibh eile, ná habairtear?
Do bhí "go hana-olc" ag Peadar Ua Laoghaire. Féach ar http://wikisource.org/wiki/Séadna/33
Цитата: djwebb1969 от июня 24, 2009, 23:24
Do bhí "go hana-olc" ag Peadar Ua Laoghaire.
hypercorrection?
Féach ar http://wikisource.org/w/index.php?title=File:Seadna.djvu&page=294.
Hmm. tá "go hana olc" tímpal aitiúil dar liom.
Roman, tá roinnt laethanta CAinnt na nDaoine anso, agus tá go leor abairtí ná fuil aithne agam orthu. An bhféadfair féachaint air agus a rá liom, a bhfuilid siad go léir i gceart?
Ana-shuimiúil ar fad, beimíd ag caint mar gheall air níos déanaighe. Ach go tapaidh: an bhfuileann tú cinnte go bhfuil "dé do bheatha" (dhá uair) ná 'sé do bheatha scríofa ann?
Tá "dé do bheatha" ann. Tá a fhios agam go bhfuil "'sé do bheatha" i leagan amháin Ave Maria, ach, is "dé do bheatha" atá anso.
Цитата: djwebb1969 от июня 27, 2009, 10:44
is "dé do bheatha" atá anso.
dé = cad é, mar sin níl aon bhrí cheart leis sin ná "Dé do bheatha"
tá an dá fhoirm ag an nDuinníneach (sé do bheatha, dé do bheatha) - féach ar an t-aonú leathanach déag is cheithre fichid. Is dóigh liom gur é "God is your life" an bhrí atá ag "dé do bheatha".
Цитата: djwebb1969 от июня 27, 2009, 11:10
Is dóigh liom gur é "God is your life" an bhrí atá ag "dé do bheatha".
Agus cad a chiallaíonn sé? Cad 'na thaobh go n-abrófá é seo mar na focla fáilte?
Féach ar an leathanach 312 anso (foclóir Duinnínigh): http://glg.csisdmz.ul.ie/fgb/iomhanna/index.php?find_simple=Irish, agus abair liom cad é an bhrí atá ann. (the fourth one on the right).
Tá an-ionadh ormsa anois! Féach anso:
http://www.fiosfeasa.com/proverbs.asp?cid=661
ЦитироватьIn some modern dialects, the phrase has been changed to "Sé do bheatha-sa", as if it meant "It is your life", although this form is ungrammatical.
Gabhaim leithscéal ag an údar "Chainnt na nDaoine" mar sin!
Tá 6 leathanaí Cainnt na nDAoine curtha síos anois ag http://www.corkirish.com/files/Cainnt%20na%20nDaoine.doc
Maidir tarna réimniú:
http://www.celt.dias.ie/publications/celtica/c20/c20-145-166.pdf
Seo dhuit alt Bhergin ó Ériu (1904):
Scríobh (ord. ua.) - níl me cinnte an bhfuil an fhuaim sgríg i gceart. Cad a cheapann tú?
Цитата: djwebb1969 от июля 2, 2009, 15:43
níl me cinnte an bhfuil an fhuaim sgríg i gceart.
Seo é an fuaimniú is féidir bheith agat
Вот маленький словарь ирландский-английский. Слов немного (те слова которые в первой главе учебника Дойла), но формление уже ясно. Как вы думаете?
мой словарь
Я нашёл что-то интересного об употреблении дательного падежа в начале 20-ого века:
(из перевода четырёх евангелий на ирландский Пядер О' Лэри)
i laethibh an rí Héróid
ins na laethanta san
дательный падеж более всего употребляется прямо после предлога, а после артикля почти нигода не видется.
Is é seo m'fhoclóir, agus tá na leitreacha A go E críochnaithe anois.
is é seo m'fhoclóir. Tá A go F, agus H, U agus V críochnaithe agam anois.
Léighidh m'alt fén mbriathar "gheibhim".
leabhar do sgríobh Seaghán Ua Caoimh ina minigheann sé cad 'na thaobh gur chúm sé litriughadh simplidhe na Gaedhilge: http://www.corkirish.com/files/Irish_made_easy.pdf
Foirmeacha an bhriathair CUIRIM in oibreacha Peadair Uí Laoghaire agus san Bhíobla Ghallda. Tugaidh fé ndeara go bhfuil R san aidiacht bhriathartha caol: cuir.
An ainm bhriathartha athá i gceist.... Tá ana bhrón orm.
Цитата: djwebb1969 от октября 7, 2009, 22:28
An ainm bhriathartha athá i gceist
Ach níl "r" caol ann, de réir IWM dar liom
tá an ainm bhriathartha "cuir" de réir IWM (féach t48).
Цитата: djwebb1969 от октября 7, 2009, 22:47
tá an ainm bhriathartha "cuir"
ach tá fuaimniú [kir] air!
Toisc S Leathan a bheith ina dhiaidh...
Цитата: djwebb1969 от октября 8, 2009, 19:23
Toisc S Leathan a bheith ina dhiaidh...
níl, féach AÓL chomh maith! Tá r leathan ann i gcomhnaí
Conas is féarr é a litriú, má tá r leathan ann? Cuior?
A Rómain, do dheineas amach cad 'na thaobh go bhfuil idir atá agus athá in AÓL. Nuair go bhfuil consan go díreach roimis an atá, deir sé atá (eg: mar atá sé), ach nuair go bhfuil guta go díreach roimis an atá, deir sé athá (is é athá....).
Цитата: djwebb1969 от октября 8, 2009, 19:54
Conas is fearr é a litriú
Níl an litriú maith ann
Do theastaigh leitriú feárr uaim, mar go raibh an focal san leitrithe anallód ann.
Цитата: djwebb1969 от октября 8, 2009, 20:36
Do theastaigh leitriú feárr uaim
An bhfuil "litriú níos fearr" i gceist agat?
Цитата: Roman от октября 8, 2009, 20:44
Цитата: djwebb1969 от октября 8, 2009, 20:36
Do theastaigh leitriú feárr uaim
An bhfuil "litriú níos fearr" i gceist agat?
Ní hea. "I needed the spelling feárr". Ach tá a fhios agam go maith ná ceapann tú gurbh chóir síneadh fada do bheith ós cionn na leitreach A insan fhocal so.
мне нужно было писать feárr, а не féarr.
Цитата: djwebb1969 от октября 8, 2009, 21:37
"I needed the spelling feárr".
Ní raibh sé so-léir gan chomharthaí athfhriotail
Tá naoi gcaibidil na soisgéal naomhtha a dh'aistrigh Peadar Ua Laoghaire le fáil anois ag http://wikisource.org/wiki/Na_Cheithre_Soisgéil. Mar go bhfuil 89 gcaibidil ins na soisgéalaibh, tá an aithsgríobhadh deich ar chéad críochnaithe agam.
SAOĠAL I NÉIRINN.
leis an
Aṫair Pádraig Ua Duinnín 1903
1. Tuairisc na nEaċtrannaċ ar an saoġal i nÉirinn.
Ná creid iad. Ná creid uaṫa go ḃfuil an saoġal go dona againn annso i nÉirinn, agus gur feárr glanaḋ amaċ as an ndúṫaiġ ná fanaṁaint 'sa ḃaile. Ní'l séan ná sonas ar an dtír, adeirid linn. Ní'l sult na scléip ag na daoiniḃ. Ní'l sliġe ḃeaṫaḋ aca, aċt dealḃas is aindeise is cruaḋtan. Ní'l le feicsint ar fuaid na tíre ar fad aċt duairceas is duḃrón is gáḃatar is an-ḃroid. Ní duḃraḋ a leiṫéid de ḃréig riaṁ, agus is iongantaċ liom go ḃfuil an tÉireannaċ beo a ċreidfeaḋ é. Adeir siad linn, leis, gur feárr Sasana 'na Éire; gur feárr America, gur fearr Astralia, gur feárr Africa, gur mó an sult is an scléip a ḃíonn tar lear, gur mó an tuilleaṁ a ḃíonn ann, gur ḟusa do ḋuine sliġe ḃeaṫaḋ d'ḟáġail ann, gur ḟusa dul ċum cinn ann, gur mó ḃeaḋ agat de ḃárr do ċuid saoṫair, gur feárr a ċoṫoċṫá is do ṫaḃarfá suas do ċlann ann, gur mó meas a ḃeaḋ ort féin is ar do ṁuinntir, gur feárr ḟuiġfeá do ṡláinte, gur ḟusa ḋuit t'anam a ḋéanaṁ, gur ḋeise an ċasóg no an gúna ḃeaḋ ort.
Ní ċreidfinn ó'n saoġal go ḃfuil ruainne de'n ḟírinne aca. Ní ċreidfinn ó'n saoġal go ḃfuil tír 'san doṁan uile ċoṁ breáġ, ċoṁ aoiḃinn, ċoṁ séanṁar, ċom sonasaċ, ċoṁ nádúrṫa, ċoṁ toraṁail le tír na hÉireann. Ní ċreidfinn ó'n saoġal go ḃfuil daoine ar fód an doṁain ċoṁ cneasta, ċoṁ sultṁar, ċoṁ múinte, ċoṁ béasaċ, ċoṁ raṫṁar, ċoṁ deaġ-aigeantaċ le n-ar muintir féin. Aċt ní hiongnaḋ liom go mbíonn cuid aca go neaṁ-ṡásta leo féin is le n-a dtír, mar tá sé mar ḃeas ag na Sasannaċaiḃ ḃeiṫ go síorruiḋe ag tromaiḋeaċt orainn féin agus ar gaċ níḋ ḃaineann linn, ar ar dtír, ar ar ndaoiniḃ, ar ar mbéasaiḃ, agus is dóiġ le cuid againn go ḃfuil corp na fírinne ag na Sasannaċaiḃ, agus anois is arís tagann fo-ḋuine anall ó Ṡasana—Éireannaċ, aċt duine do ṁair ar feaḋ i ḃfad i measc na Sasannaċ—agus ní ṫaiṫneann aon níḋ ḋéanamaoid, ní ṫaiṫneann aon ċor a ċuirimíd ḋínn leis. Dar leis ní'l béasa fóġanta againn, ní'l taḃairt suas ar ndóṫain orainn, is díoṁaoin na plíomaiḋe sinn. Ní'l raṫ ná bail ar an dtír, ní léigfeaḋ an ḟeartáin féin di gan ḃeiṫ ag gaḃáil stealla uirṫi ó Luan go Saṫarn.
Ní ṁairfeaḋ an duine uasal so 'n-ar measc. Ní ḟeadair sé cionnus a ṁairimíd-ne i n-aon-ċor. Ní'l focal 'n-a ṗluic aċt cáineaḋ ar ar dtír is ar ar ndaoiniḃ, agus siúd ċum siuḃail tar n-ais go Sasana é, agus deaḃaḋ air. Tigeann fear ó America, Éireannaċ, leis, agus bíonn an scéal céadna le n-innsint aige. Fá ḋeireaḋ géilleann a lán againn féin do ḋeoraiḋṫiḃ de'n tsaġas sain, agus dá ḃríġ sin ní ḟanann aon ṁeas againn ar ar dtír féin ná ar ar ndaoiniḃ féin, ná ar aon níḋ ḃaineann le n-ar dtír ná le n-ar ndaoiniḃ, agus ní ḃímíd sásta le fanaṁaint 'sa ḃaile, agus siúd ċuṁ siuḃail sinn go Sasana nó go hAmerica, nó go tír éigin eile i gcéin.
Is sinn-ne na hamadáin is géilleaḋ dá leiṫéid sin de ráiméis. Is miṫid dúinn anois ceart-ḃreaṫnuġaḋ a ṫaḃairt ar ar tír is ar ar ndaoiniḃ féin agus gan ḃeiṫ ag aiṫris smaointe na Sasannaċ ná smaointe na nGall-Éireannaċ. Is é donas an scéil é, go ḃfuil na daoine go ḃfuil taḃairt suas is foġluim orṫa ag fágaint na tíre ċoṁ maiṫ leis na daoiniḃ boċta, agus gur gearr ḟanfaiḋ aoinne againn a ḋéanfaḋ breaṫnuġaḋ ceart ar ar ngnó is ar ar ndaoiniḃ. Tá na daoine ṫagann ċuġainn tar n-ais ó America ċoṁ holc leis na daoiniḃ ṫagann ó Ṡasana. Tír ṁór ḟairsing is eaḋ America, agus tá gaċ aon saġas draḃġaile daoine ann. Tá an t-olc is maiṫ ann, agus is deacair d'Éireanneaċ maireaċtaint ann gan bualaḋ um a lán daoine ṫaḃarfaḋ maslaḋ dá ḋúṫaiġ féin, agus is ró-ṁinic a ḟuaireann a ġráḋ dá ṫalaṁ dúṫċais i gcroiḋe an Éireannaiġ ann.
Aċt bíoḋ aca go léir. Is feárr a ṫuigimíd-ne féin 'sa ḃaile tréiṫe ar ndaoineagus an saġas saoġail a ḃíonn againn i nÉirinn ná mar ṫuigid na heaċtrannaiġ. Agus is mian linn-ne laḃairt anois ar an saoġal is féidir a ḃeiṫ againn i nÉirinn má's maiṫ linn é. I ḃfad ó ḃaile ḃíd na hiongnaiḋe, is dá ngéillfimís do ġlór na n-eaċtrannaċ, ní fios cia 'ca i Sasana nó i nAmerica, nó i Aifrica atá na hiongnaiḋe is mó, nó an ḃreáġṫaċt 's an t-aoiḃneas is mó, agus is dearḃṫa ná fuil breáġṫaċt ná aoiḃneas 'sa ḃaile againn. Ní'l annso is dóċa aċt daoine boċta fiaḋaine, gan taḃairt suas gan fogluim, gan múineaḋ, gan béasa. Ní'l i n-ar dtír aċt talaṁ garḃ, fiaḋain, ceoṁar, lán do ṗortaċaiḃ is do riascaiḃ, agus an ḟearṫain dá ḃáḋaḋ go síorruiḋe, agus gan néall gréine le feicsint ann ó ceann ceann na seaċtṁaine.