Лингвофорум

Цитата: poluch от марта 21, 2021, 11:36
Як "болотистий край" корелює з реаліями Волинської височини? Городища на Гучві примикає до високої тераси, а за рікою підмокла пойма Бугу.

ЦитироватьЗа версією О. О. Шахматова, назва «Волинь» походить від німецького walhōs готського Walhs, давньо-верхньо-німецького walah, walh, середньо-верхньо-німецького walch зі значенням «чужий, кельт, представник романських народів», середньо-нижньо-німецького wale «іноземець», які, у свою чергу, походять від кельтського етноніма Volcae, згаданого ще в творах Цезаря, і споріднені назвам Вельс, гели, Галлія.

Цитата: Rusiok от марта 21, 2021, 20:26
Волинь - від Волиня

ЦитироватьWolin, niem. Wollin
Pierwsze zapisy z XI w.: a civitate magna Liuilni 1012-18 (Thietmar), urbs Iulin (Ebo),
1088, Iulinae 1124 (Herbord), też: Iulina, Iulin 1124 (Ebo), też 1125, Vulin 1124 (Ekkehard),
ciuitatem Willin, in ciuitate Wulinensi 1140, MPH, Wolin, Wollinensi 1140 PUB (!), de Wolin
1184, 1188, provincia Wolin 1195, provincia Volin 1216, Wolin 1217, 1232, 1260, circa
Velen, przed 1223 (Kadłubek), aliud vero Julin quod nunc Volin dicitur XII / XIII MPH II.
476, Wolyn 1175, 1188, 1243. W późniejszych źródłach są setki zapisów nazwy w postaci
Wolin, Wolyn, Wollin, Wollyn, wyjątkowo Woltyn 1302 (z wstawnym t), w XX w. Wollin. Por.
też nazwę plemienia: Velunzani (Geograf Bawarski), Vulcini 967 (Kronika saska), Vuolini
ok. 968–973 (Kronika saska), Veltana? 966 (Ibrahim ibn Jakub)6 (Rzetelska-Feleszko, Duma
1991, 88). Najstarsze zapisy (XI i początek XII w.) z kronik niem. przynoszą formę Iulin,
Iulina, zgodnie z powszechnie przytaczaną w średniowieczu legendą o pochodzeniu nazwy
od imienia Juliusza Cezara lub jego siostry Julii. Dotychczas badacze wysuwają różne
6
    Według wydania Tadeusza Kowalskiego (1946).107
sugestie co do etymologii nazwy. S. Rospond 166 uważał, że podstawą był tu pierwiastek
*vel- oznaczający ʻwilgoć, mokrość, ciekłośćʼ (por. Duma 2018), por. //m.in. takie nazwy, jak
Wleń, Wawel. T. Lehr-Spławiński i M. Rudnicki łączyli nazwę z rdzeniem *ovel- ʻwypukły,
owalnyʼ. R. Trautmann i M. Jeżowa (1961–1962) byli zdania, że jest to nazwa dzierżawcza
od imienia Wola, to zaś jest formą skróconą od Wolimir.
Niektóre źródła identyfikują ponadto z Wolinem nazwę pobliskiej osady Lubin położonej
na południowy wschód od Świnoujścia. Autorzy podanych wyżej etymologii zakładają, że
nazwa jest bardzo stara, należy do złoża indoeuropejskiego kontynuowanego w czasach
późniejszych (od pierwiastka *vel-, *ovel-, zob. przypis 19) lub że powstała na gruncie
słow. analogicznie do innych nazw tworzonych od imion założycieli. Charakterystyczne, że
pisarze i kronikarze obcy używali nazw Liuilni, Iulin itp., natomiast w źródłach pomor. od
1140 r. mamy Wolin (z wariantami graficznymi, nieistotnymi). Zapisy z Wu- nie sprawiają
trudności, gdyż o po W często zmienia się w u. Przychylam się do interpretacji R. Trautmanna
i M.Jeżowej (1961–1962), że jest to nazwa o charakterze dzierżawczym powstała od imienia
Wola (to zaś od Wolimir). Ten typ nazw jest częsty na Pomorzu i w Meklemburgii. Taka
interpretacja zakłada powstanie nazwy wraz z założeniem słow. osady. Inny zapis: Loz,
parvam insulam 1256 – nazwę łaczyć można z wyrazem łoza, łozina ʻgatunek wierzby,
Salix cinereaʼ. Zapis Loz można też odczytać jako *losь, tj. łoś, ale wydaje mi się to mniej
prawdopodobne. Inne średniowieczne nazwy są po łacinie.
Nazwy terenowe:
10. prati quod dicitur Roff 1304, der Roff 1692. Nie widzę innego objaśnienia nazwy, jak
tylko jako *rovъ, pol. rów, kasz. róv ʻrów, jar, podłużna dolinaʼ, ʻgłębia w morzu, pierwsza
od brzeguʼ. Taka nazwa cypla, półwyspu wydaje się nieuzasadniona. Mogą być jednak dwie
możliwości: 1) że od dawna przez półwysep był przekopany rów dla jego osuszenia, 2) że
nazwa rów oznaczała pierwotnie ,,Der tiefe Zug", tj. głęboki nurt Dziwny, biegnący przy
brzegu półwyspu; następnie nazwa została przeniesiona również na ląd, tj. na półwysep.
15. In der Babe – nazwę można odczytać jako Baba lub przym. babie. Wyraz baba często
staje się podstawą większych i mniejszych wzniesień przypominających kształtem kobietę
owiniętą szeroką chustą lub przypominających kobiecą głowę

Цитата: R от апреля 23, 2021, 17:24
Великий не сходиться, бо через е, і не зрозуміло звідки о.

Цитата: R от апреля 23, 2021, 17:24
От якби воля, тоді є слово веліти.

Цитата: Wolliger Mensch от апреля 23, 2021, 21:11
Формы с -о- могли, например, быть перенесены поляками со своих Волыней по аналогии.

Цитироватьvol-, vel-, vъl-  'mokry, wilgotny'

etymologia Wawelu, czyli  dawnego Wąwla — *vą-vъlь, informuje  nie­zbicie, że istniał dawniej wyraz wąwel 'suche, wzniesione miejsce wśród wód  i  mokradeł' - por. Wąwelno, Wlen  ~ * vъlьnъ, dziś Wleń na Śląsku; tu zaliczam Wołynia, dziś Wolin pomorski (1183 castrum Wolyn), ta. na Rugii (1318 Wollyn), ros. Velьsk, czes. Volyně (1315  in provincia Volinensis);  przyr. -ynia, czes. -yně przyra­stał do baz archetypicznych (Gdynia,  KdynS); por. jeszcze połab. Volyni  lub Velyně  (1384 Vellyn), łuż. ts. (po niem. Wellaune, 1340 Welin),  słoweń. Velinja Ves (można się wahać, czy pol. Wieleń, Wieluń słusznie wyprowadza się od podstawy wieli, wieliki, wielki)

Цитата: злой от ноября  7, 2021, 20:49
цікаво розповідає про волинські діалекти