Вчера, разговаривая с родственником, вдруг обратил внимание на то, что он эпизодически реализует геминату l: в переднерядном контексте как кликс (щелчок). Потом обнаружил, что и я частенько так же говорю в словах типа каллех, хуллен.
Бред какой-то.
Цитата: Zhendoso от марта 6, 2014, 09:01
Вчера, разговаривая с родственником, вдруг обратил внимание на то, что он эпизодически реализует геминату l: в переднерядном контексте как кликс (щелчок). Потом обнаружил, что и я частенько так же говорю в словах типа каллех, хуллен.
Бред какой-то.
Что такое Кликс?
Кликс (http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A9%D1%91%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D1%8E%D1%89%D0%B8%D0%B5_%D1%81%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B5)
Цитата: Zhendoso от марта 6, 2014, 09:01
Вчера, разговаривая с родственником, вдруг обратил внимание на то, что он эпизодически реализует геминату l: в переднерядном контексте как кликс (щелчок). Потом обнаружил, что и я частенько так же говорю в словах типа каллех, хуллен.
Бред какой-то.
И то верно, бред.
Спорадическая "щелчковая" реализация -r- после глагольных основ, заканчивающихся на йот, была известна и раньше. В случае с латеральной геминатой причиной, думаю, является стремление к диссимиляции.
Вы точно имеете в виду кликс, а не абруптив? :???
Цитата: Awwal12 от марта 6, 2014, 12:17
Вы точно имеете в виду кликс, а не абруптив? :???
Кликс, артикуляция которого заключается в том, что передняя часть языка с большим усилием, чем при произнесении обычного латерального, прижимается к верхним альвеолам, а потом стремительно переносится к нижним, при этом язык производит щелчок.
При настоящем кликсе вообще-то направление давления меняется на обратное (т.е. на "всасывание"). Это есть? Или давление в обычную сторону?
Цитата: Zhendoso от марта 6, 2014, 12:32
Цитата: Awwal12 от марта 6, 2014, 12:17
Вы точно имеете в виду кликс, а не абруптив? :???
Кликс, артикуляция которого заключается в том, что передняя часть языка с большим усилием, чем при произнесении обычного латерального, прижимается к верхним альвеолам, а потом стремительно переносится к нижним, при этом язык производит щелчок.
Запись реквестируем
Цитата: Toman от марта 6, 2014, 12:51
При настоящем кликсе вообще-то направление давления меняется на обратное (т.е. на "всасывание"). Это есть? Или давление в обычную сторону?
Это не настоящий двусмычный кликс, а щелчок языком (хотя, может, и кликс, я не разбираюсь в них). Его можно воспроизвести, произнеся русское
льда с напряженной артикуляцией.
Каллех, хуллен - как можно сказать с кликсой? А можно записать и кинуть сюда?
Пока максимум, что представляется, как можно выговорить несколько с выворотом - это как "кайех, хуйен" или "каж'ех, хуж'ен".
В чём значение обнаружения кликса в чувашском языке?
Я, например, тоже время от времени обнаруживаю какие экзотические звуки. И не только в речи отдельных людей, а во всём сообществе носителей языка. Ну и что?
Носовой звук ң в словах манка 'сопли ' , анкă-минкĕ 'очень дурной ' , тунката 'пень ' и т.д.
Цитата: Agabazar от марта 6, 2014, 17:55
манка 'сопли '
Интересно, в узбекском это слово с таким же значением есть, в словаре обозначен как обл., могу сказать, что
нг там слышится тоже, хотя и пишется
манқа.
В живой русской речи тоже хватает экзотических звуков, которые не являются фонемами. Контексты-то всякие бывают и условия речи тоже - от чтении лекции на кафедре до болтовни за обедом с набитым ртом.
Цитата: Agabazar от марта 6, 2014, 17:55
В чём значение обнаружения кликса в чувашском языке?
Не думаю, что в этом есть какое-то значение.
Цитата: Zhendoso от марта 7, 2014, 06:13
Цитата: Agabazar от марта 6, 2014, 17:55
В чём значение обнаружения кликса в чувашском языке?
Не думаю, что в этом есть какое-то значение.
Вы первый, кто его обнаружил ? Почему бы не изучить явление по диалектам и возрастным группам, послушать архивные записи ?
В ТЯ вроде такого нет, можно говорить об уникальности в чув.
/Мне, с нулевым чув., ваша речь представлялась как более щелкающая, в сравнении с ТЯ, но схожая с ФУ/.
Образец чувашской диалектной (анатъенчи) речи (в моем исполнении, щелчков, вроде, нет)
Текст в спойлере (без литобработки!):
Ĕнер ирхине тăтăм та пахчана умма çăмлама кас терĕм. Тухас умĕн апат çиям пикки тăвас тесе сахайĕнчĕн кăмпа кăлартăм, ăшаларăм. Чипĕр ларса çиясси пулмарĕ – шуйттан кушак чĕппийĕ пур та, çыясшăн тек мийÿклетсе пĕтĕм кăмăла хуçса пĕтерч, эсремет. Тарăхнипе хухинчен пĕрре лайăх кăна паклаттарса илтĕм, мура. Кăçтан тупăнма пĕлнĕ тата ку кушаки ман тĕле? Кам ухмаххи искилн на, халь хам та ас тумас инте, маа курсанах кишмер ÿ кушакки.
Апат çин хыççăн, çур сехет патне хам чухана шырарăм тата – виçĕм кунне кăçта хывса ывăтнине манса карăм та аран тупрăм вара – çапма айнче стел сĕнчех выртнă пулниккен. Ахаль чухне çапма айне эп кĕнеке хураканч те, ман пĕр кĕнеке пур та, халь те вуласа пĕтерейманни, умпа пур çĕртре те ускурап – шăнисе те çапкалап, лампăчкине те, çунса кайсан, ун сĕне ухса тăрса уштарап...
Чуха тăхăнса, пушмак сырса тула тухрăм. Урамра мана кÿршре пурнакан пĕр хĕрарăм кĕтсе тăрать иккен. «Атя, чĕрт-ха», - тит. «Ара, сана чĕртме эп ĕçтермен, аннÿнтан кайсыт» тесе пăрăнса иртсе кас терĕм те – пулмарĕ: мана хыçалтан чалт! ĕнсерен ярсилч те «Чĕрт-ха! Чĕрт!» тесе анрата пуçларĕ. Мантан хăптăр тесе мухмăрне чĕртейсех ярам терĕм ĕнтĕ, ахалĕн темн туса хурĕç тата маа – амăшне тухатмăш тиç те.
Çалтса карăм лапкана, лапки маа çула май та-ха. Лапка тĕлнĕ çитсен, хам кĕрес мар терĕм, хайхине çĕр тенк тыттартăм та: «Маа пĕр сăра кĕрсисетух, хăвна валлин вара каялла укçи мĕне çитет çавна ил», - терĕм. Ку ман хĕрарăмми хĕпĕртесе питек пик сикейсе лапка алкинчен кĕрсе карĕ те минутранах тухрĕ, аллинче - пĕр кĕленче çутти, мана валлин сăра курăнмаç. «Сăра кăçта?» - тесе ытап та - «Сăра илмелĕх укçа çитеймарĕ»,-тесе каласа хуравлать. Тарăхса карăм, кĕленчине туртсисе хам кĕрсе карăм лапкине. Сутуçисем, палаканнисемех пурте, пĕри те мантан эрехе калла йышанмаç: «Таçтан илни-ха ку сан!», - тиç. «Окĕ! – терĕм,- Анчах-çке Алтать-аппа хĕрĕ сиртен илч», - теп. «Çук!»- тиç, илмерç. Çитменнине тата леш те кĕрсе: «Ма суян-ха эс, чĕртеп тесе чĕртместĕн?» тесе ныйлата пуçларь. Намăс курас мар тесе, атя, мухмăрне уçса ăсатас терĕм те, «Тухар ара»,- терĕм. Тухрăмăр.
Умма çăмлама каймалла пулн та-ха ман, çапах та, эрехне те ку якăлтине пĕтĕмпе мĕнле парса хăварас? – Çынна йÿп курса хама лартса хăвармашкăн эп тăмана мар-çке, хам та пĕр чĕркке ярас терĕм. Айккине кайса ятăмăр та вара. Пĕримпе çырлахаймарăм, пĕр вĕçрен виççĕ ятăм, леш хайхи те ман, чирли, виççех шаплаттарч. Хупах тунипе çырткаларăмăр та, тăваттăмăшне те, пиллĕкмĕшне те, кĕленчине те пушатрăмăр. Лайăх пуса карĕ. Таврари çут çанталăк чакăр чĕслĕ пулса карĕ, вара хаччин нихçан пăхман кÿрш майри сне те пăхса илесех терĕм.
Пăха парап – мампа çумăн силленсе (çилпе терĕм) чăн пукани трать иккен. «Аюу-уй! Ку кам вара? Мĕн ятлăскĕр?» - теп инте. «Алÿн», - тит хайхи. «Алÿн, пĕччен пурнап, мана тухатна?» - тесе ытрăм та. Вара пушмак салтса чуха ăшĕнчен хура кунлăх пуçтарса хун пилĕкçĕрлĕххине кăлартăм та, лапкана кĕрсе такçи чĕнтерсе тата тепĕр виçĕ çутти илсе тухрăм. Кун хыççăн вара такçипе мам пата киле ларса килтĕмĕр те туй турăмăр – тепĕр ик çуттине ятмăр та виççĕмĕшĕнче тÿнтĕм карăм. Юлашки шухашăма та пит лайăх ас тăвап – умма çăмлама каспать тенине.
Ак паян çыварса тăтам та. Умма çăмлама каспать. Тĕпсахайнчен кăмпа исухса ăшаласа çирĕм, кушака та çитертĕм, лайăх... хуха чикки. Чухине те паян хăвăртах тупрăм, тăнлана пуçлан ха-та – хам выртакан минтер айнех хун пулн. Пушмак сырса урамма тухрăм. Тухнă тухманах вара аякран: «Шенÿ-ÿ-ÿк! Тур пул, чĕрт-ха!» - паллакан сасă кĕллени илте пач...
Ну, тепĕр чухинче ман тепĕр пилĕкçĕрлĕххи пур та инте. Ээх! Ку хайхи шереметне качилмесĕр пулмаç инте ман кçал умма çăмласси. Хам карчăк пусан эп на пĕрт те хĕрхенес çук та инте, анчах та çынна вара... хĕрхенес пулатех.
Брат Жендосо, фонограмма не открываеца :donno:
Ну, при желании можно многое найти.
Я вот как-то нашёл в своём башкирском глухой трилл в ауслауте
Жендосий, перезалей клип свой! :)
Прикольно, хоть и непонятно ни хрена, даже то, что он ТЯ.
Много ч/дж и др. шипящих, но никаких кликсов.
Орфография фантастик. Больше сказать не компетентен...
Цитата: Rashid Jawba от марта 7, 2014, 17:34
Прикольно, хоть и непонятно ни хрена, даже то, что он ТЯ.
Ĕнер (*iŋer~ДТ iŋir/eŋir/eŋer "рассвет, предрассветные сумерки") ирхине (застывший датив от *ẹr-ki "утренний") тăтăм (<*turdum "встал, проснулся") та (<*taɣɨ<*taqɨ "еще") пахчана (датив от фарсизма *baqča "сад") умма (*alma "яблоко") çăмлама (*ɕom "сорняк", из булгарских попал и в венгерский, *ɕomlamaq
инфинитив "полоть") кас (разговорное стяжение от каяс< *keð-es причастие намерения от *keð- "идти, уходить") терĕм (<*tejðim "я сказал/решил").
Переводится так: Вчера утром я проснулся и в огород картошку полоть пойти решил.
Как видим, только один фарсизм, остальная лексика и морфология обычные тюркские )))
Цитата: Zhendoso от марта 7, 2014, 07:25
Образец чувашской диалектной (анатъенчи) речи (в моем исполнении, щелчков, вроде, нет)
Текст в спойлере (без литобработки!):
Ĕнер ирхине тăтăм та пахчана умма çăмлама кас терĕм. Тухас умĕн апат çиям пикки тăвас тесе сахайĕнчĕн кăмпа кăлартăм, ăшаларăм. Чипĕр ларса çиясси пулмарĕ – шуйттан кушак чĕппийĕ пур та, çыясшăн тек мийÿклетсе пĕтĕм кăмăла хуçса пĕтерч, эсремет. Тарăхнипе хухинчен пĕрре лайăх кăна паклаттарса илтĕм, мура. Кăçтан тупăнма пĕлнĕ тата ку кушаки ман тĕле? Кам ухмаххи искилн на, халь хам та ас тумас инте, маа курсанах кишмер ÿ кушакки.
Апат çин хыççăн, çур сехет патне хам чухана шырарăм тата – виçĕм кунне кăçта хывса ывăтнине манса карăм та аран тупрăм вара – çапма айнче стел сĕнчех выртнă пулниккен. Ахаль чухне çапма айне эп кĕнеке хураканч те, ман пĕр кĕнеке пур та, халь те вуласа пĕтерейманни, умпа пур çĕртре те ускурап – шăнисе те çапкалап, лампăчкине те, çунса кайсан, ун сĕне ухса тăрса уштарап...
Чуха тăхăнса, пушмак сырса тула тухрăм. Урамра мана кÿршре пурнакан пĕр хĕрарăм кĕтсе тăрать иккен. «Атя, чĕрт-ха», - тит. «Ара, сана чĕртме эп ĕçтермен, аннÿнтан кайсыт» тесе пăрăнса иртсе кас терĕм те – пулмарĕ: мана хыçалтан чалт! ĕнсерен ярсилч те «Чĕрт-ха! Чĕрт!» тесе анрата пуçларĕ. Мантан хăптăр тесе мухмăрне чĕртейсех ярам терĕм ĕнтĕ, ахалĕн темн туса хурĕç тата маа – амăшне тухатмăш тиç те.
Çалтса карăм лапкана, лапки маа çула май та-ха. Лапка тĕлнĕ çитсен, хам кĕрес мар терĕм, хайхине çĕр тенк тыттартăм та: «Маа пĕр сăра кĕрсисетух, хăвна валлин вара каялла укçи мĕне çитет çавна ил», - терĕм. Ку ман хĕрарăмми хĕпĕртесе питек пик сикейсе лапка алкинчен кĕрсе карĕ те минутранах тухрĕ, аллинче - пĕр кĕленче çутти, мана валлин сăра курăнмаç. «Сăра кăçта?» - тесе ытап та - «Сăра илмелĕх укçа çитеймарĕ»,-тесе каласа хуравлать. Тарăхса карăм, кĕленчине туртсисе хам кĕрсе карăм лапкине. Сутуçисем, палаканнисемех пурте, пĕри те мантан эрехе калла йышанмаç: «Таçтан илни-ха ку сан!», - тиç. «Окĕ! – терĕм,- Анчах-çке Алтать-аппа хĕрĕ сиртен илч», - теп. «Çук!»- тиç, илмерç. Çитменнине тата леш те кĕрсе: «Ма суян-ха эс, чĕртеп тесе чĕртместĕн?» тесе ныйлата пуçларь. Намăс курас мар тесе, атя, мухмăрне уçса ăсатас терĕм те, «Тухар ара»,- терĕм. Тухрăмăр.
Умма çăмлама каймалла пулн та-ха ман, çапах та, эрехне те ку якăлтине пĕтĕмпе мĕнле парса хăварас? – Çынна йÿп курса хама лартса хăвармашкăн эп тăмана мар-çке, хам та пĕр чĕркке ярас терĕм. Айккине кайса ятăмăр та вара. Пĕримпе çырлахаймарăм, пĕр вĕçрен виççĕ ятăм, леш хайхи те ман, чирли, виççех шаплаттарч. Хупах тунипе çырткаларăмăр та, тăваттăмăшне те, пиллĕкмĕшне те, кĕленчине те пушатрăмăр. Лайăх пуса карĕ. Таврари çут çанталăк чакăр чĕслĕ пулса карĕ, вара хаччин нихçан пăхман кÿрш майри сне те пăхса илесех терĕм.
Пăха парап – мампа çумăн силленсе (çилпе терĕм) чăн пукани трать иккен. «Аюу-уй! Ку кам вара? Мĕн ятлăскĕр?» - теп инте. «Алÿн», - тит хайхи. «Алÿн, пĕччен пурнап, мана тухатна?» - тесе ытрăм та. Вара пушмак салтса чуха ăшĕнчен хура кунлăх пуçтарса хун пилĕкçĕрлĕххине кăлартăм та, лапкана кĕрсе такçи чĕнтерсе тата тепĕр виçĕ çутти илсе тухрăм. Кун хыççăн вара такçипе мам пата киле ларса килтĕмĕр те туй турăмăр – тепĕр ик çуттине ятмăр та виççĕмĕшĕнче тÿнтĕм карăм. Юлашки шухашăма та пит лайăх ас тăвап – умма çăмлама каспать тенине.
Ак паян çыварса тăтам та. Умма çăмлама каспать. Тĕпсахайнчен кăмпа исухса ăшаласа çирĕм, кушака та çитертĕм, лайăх... хуха чикки. Чухине те паян хăвăртах тупрăм, тăнлана пуçлан ха-та – хам выртакан минтер айнех хун пулн. Пушмак сырса урамма тухрăм. Тухнă тухманах вара аякран: «Шенÿ-ÿ-ÿк! Тур пул, чĕрт-ха!» - паллакан сасă кĕллени илте пач...
Ну, тепĕр чухинче ман тепĕр пилĕкçĕрлĕххи пур та инте. Ээх! Ку хайхи шереметне качилмесĕр пулмаç инте ман кçал умма çăмласси. Хам карчăк пусан эп на пĕрт те хĕрхенес çук та инте, анчах та çынна вара... хĕрхенес пулатех.
Зачем Вы удалили видео?
Информация на заметку: прослушавшие видео носители чувашского языка, сказали, что такое произношение по меньшей мере странное, и на чувашский всё это мало походит.
Цитата: snn от марта 8, 2014, 10:42
Зачем Вы удалили видео?
Информация на заметку: прослушавшие видео носители чувашского языка, сказали, что такое произношение по меньшей мере странное, и на чувашский всё это мало походит.
Видео я перезалил. Произношение у меня нормальное средненизовое, никто еще не жаловался. Гнусавил немного, нос был заложен.
Те кто говорят, что это не походит на чувашский, совершенно не знакомы с чувашскими диалектами. Так что мимо.
Цитата: Zhendoso от марта 8, 2014, 10:47
Цитата: snn от марта 8, 2014, 10:42
Зачем Вы удалили видео?
Информация на заметку: прослушавшие видео носители чувашского языка, сказали, что такое произношение по меньшей мере странное, и на чувашский всё это мало походит.
Видео я перезалил. Произношение у меня нормальное средненизовое, никто еще не жаловался. Гнусавил немного, нос был заложен.
Те кто говорят, что это не походит на чувашский, совершенно не знакомы с чувашскими диалектами. Так что мимо.
За перезалили — спасибо.
Низовые Вашим прононсом остались недовольны. Но и на вирьяла Ваша речь не потянула. :) Но в честь праздника, Вам простительно.
С праздничком! :UU:
Цитата: snn от марта 8, 2014, 11:07
Низовые Вашим прононсом остались недовольны. Но и на вирьяла Ваша речь не потянула. :) Но в честь праздника, Вам простительно.
Артикуляция в большинстве низовых говоров (кроме этногруппы хирти) почти ничем (за исключением цоканья, сёканья, которые тоже не везде, и отсутствия лабиализванных редуцированных) от моей не отличается. Верховая артикуляция (за исключением малокарачкинского наречия и "шепелявых" красночетайских говоров) тоже не отличается. Разница только в фонетике, морфологии и лексике. Мой чувашский безупречен, мне всегда говорят, что я очень красиво говорю. Но в данном случае была именно живая деревенская диалектная речь, вымирающая под влиянием литературной нормы.
http://yadi.sk/d/-FYMq47pKBBiT - грамматика чувашского языка
Цитата: Zhendoso от марта 6, 2014, 09:01
Вчера, разговаривая с родственником, вдруг обратил внимание на то, что он эпизодически реализует геминату l: в переднерядном контексте как кликс (щелчок). Потом обнаружил, что и я частенько так же говорю в словах типа каллех, хуллен.
Бред какой-то.
Кликс ли это?
Тогда уж гораздо ближе к этому понятию, например, аварский <кь>, реализуемый как латеральный абруптив [t͡ɬ'].
См. не очень удачное видео, начиная с 1:01
http://www.youtube.com/watch?v=zFmSj1CSU2E
Угу, это не кликс. Позже запишу его и выложу.