Tatalif. Татарская латиница

[maratique]

Основной вариант

Bügën radioda udmurt tëlëndä tapxeru barde. Matur tawexle bër haten-kez udmurtca nidër söyli. Aneq tëlën aqlamasamda, ráħatlanep teqlım. Bigräktä matur itëp söyli indë, jerlagan këbëk. Axegep-axegep söyli. Áyterseqda aqa üz tëlëndä, üzënëq ǥäziz tëlëndä söylärgä röħsät itëp, azgena waket bírgannarda ul äytäsë süzën äytëp kalerga axega. Min bu udmurt kezen soklanepta, xuluk waketta kezganep ta teqlım. Räsäydä ul tël ülëmgä ħökëm itëlgän tël idë bit. Ul tëldä bik küp udmurtlar sóylaxerga oyala baxlagannar idë. Udmurtlargena tügël, marilar, cuwaxlar, mukxelar, hätta sannare buyenca Räsäydä ikëncë urenda torgan tatarlarda üz téllarennan bax tarter dárajaga jítkereldelar. Häzr dimokratlek digän bulabez, ämma Mäskäwnëq milli sáyasate barebër úzgarmade. Yawez Iwan zamanenda nicëk bulgan — xul kilëx däwam itä.
    Mäskäw radiosennan udmurt tëlëndä tapxeru bara, disëzmë? Tot kapcegeqne! Mäskäwgä Udmurtiya kiräkmi. Udmurt máktaplare bötënläy yabelep bëtkän idë. Yarey älë, bëz bër-ikë udmurt mäktäbën úzebezda saklap kala aldek. Bügën ul udmurtlarga, mari, cuwax, mordwalarga üz téllarenda ráħatlanep sóylaxerga radio, TWda waket biräbëz. Älbättä, bëz ul waketne úzebezneq awezdan özëp biräbëz. Tatarca sóylaxerga Mäskäw röħsät itkän iq ҟädërlë waketebezne bülëp biräbëz. Mäskäw birmi. Yuǥisä, aneq bëzdän talap alengan wakete bik küp. Bërnicä radio häm tëlëkanal buyenca larda lor Mäskäw tëlëndä tapxeru.
    Min üz waketebez bik az bulsada, kúrxelarebezga, bëznëq réspublegebezda yäxäwcë mari, udmurt, cuwax, mordwalarga üz téllarenda söyläxëp kuwaner öcën birëlgän waketne kezganmım. Kürsënnär, aqlasennar — bëz Mäskäw këbëk äxäkë tügël. Bëz kiq küqëllë ħalek. Ämma bëz üz télebezda söyläxü waketenda keskarterga tiyëx tügëlbëz. Mäskäwdän üz waketebezne, úzebezga tiyëxlë ólexebezne alerga tiyëx. Hoday tägälä ureskada, tatargada, udmurt, cukcagada waketne táwlegena yëgërmë dürt säǥät itëp birgän.
    Söylä, udmurt keze, ráħatlanep söylä. Tawexeq matur, tëlëq güzäl, bëräwdän oyalmeyca häm, iq áhamiyatlese, kurekmeyca söylä.

Tufan Miqnulla
1996

Комментарий:

1)Согласные:

C c = Ч ч,     J  j = Җ җ,     X x = Ш ш,     Q q = Ң ң

Ǥ ǥ = Гъ гъ,     Ҟ ҟ = Къ къ

Ħ ħ = Х х

Благодаря введению букв Ǥ ǥ, Ҟ ҟ возможно точнейшее обозначение произношения: ǥäziz, ҟädërlë, yuǥisä.
2)Гласные:

Ä ä = Ә ә,     Ö ö = Ө ө,     Ü ü = Ү ү
E e = Ы ы,     Ё ë = Е е
                          I  i = И и,        ı = ый (в окончаниях)

3)Благодаря тому, что символы парных гласных отличаются только диакритикой, стало очень удобно обозначать, как в имле, мягкость сразу всего слова: 'sayasate. Или можно перекинуть апостроф на верх первого гласного: sáyasate.
Для того, чтобы текст не пестрил умляутами, но в то же время был легко читаем, это правило разумно применять только к словам из более, чем 3-х слогов. Очень важно, что благодаря этому упрощается аффиксация.
4)Благодаря символу ı стало возможно обозначать окончания симметрично: kilmim, barmım.
5)Простая логика подсказывает, что все согласующиеся частицы надо писать слитно: aqlamasamda, azgena, xuluk, disëzmë.

Yarey, oyalmeyca, kurekmeyca лучше, конечно, написать yarı, oyalmıca, kurekmıca.

Bügen radioda udmurt tëlenda tapxeru barde. Matur tawexle bër haten-kez udmurtca nïder söyli. Aneq tëlen aqlamasamda, räħatlanep teqlım. Bïgrakta matur ïtep söyli ïnde, jerlagan këbek. Axegep-axegep söyli. Äyterseqda aqa üz tëlenda, üzeneq ģäziz tëlenda söylarga röħsat ïtep, azgena waket bïrgannarda ul äytase süzen äytep kalerga axega. Min bu udmurt kezen soklanepta, xuluk waketta kezganep ta teqlım. Räsayda ul tel ülemga ħökem ïtelgan tël ïde bit. Ul tëlda bik küp udmurtlar söylaxerga oyala baxlagannar ïde. Udmurtlargena tügel, marilar, cuwaxlar, mukxelar, hätta sannare buyenca Räsayda ïkence urenda torgan tatarlarda üz tëllarennan bax tarter därajaga jïtkereldelar. Häzr demokratlek dïgan bulabez, ämma Mäskawneq mïlli säyasate barebër üzgarmade. Yawez Iwan zamanenda nïcek bulgan — xul kïlex däwam ïta.
    Mäskaw radiosennan udmurt tëlenda tapxeru bara, dïsezme? Tot kapcegeqne! Mäskawga Udmurtiya kïrakmi. Udmurt mäktaplare bötenlay yabelep bëtkan ïde. Yarı äle, bëz bër-ïke udmurt mäktaben üzebezda saklap kala aldek. Bügen ul udmurtlarga, mari, cuwax, mordwalarga üz tëllarenda räħatlanep söylaxerga radio, TWda waket bïrabez. Älbatta, bëz ul waketne üzebezneq awezdan özep bïrabez. Tatarca söylaxerga Mäskaw röħsat ïtkan iq ķäderle waketebezne bülep bïrabez. Mäskaw bïrmi. Yuģïsa, aneq bëzdan talap alengan wakete bik küp. Bërnica radio häm tële-kanal buyenca larda lor Mäskaw tëlenda tapxeru.
    Min üz waketebez bik az bulsada, kürxelarebezga, bëzneq rëspublegebezda yäxawce mari, udmurt, cuwax, mordwalarga üz tëllarenda söylaxep kuwaner öcen bïrelgan waketne kezganmım. Kürsennar, aqlasennar — bëz Mäskaw këbek äxake tügel. Bëz kiq küqelle ħalek. Ämma bëz üz tëlebezda söylaxü waketenda keskarterga tïyex tügelbez. Mäskawdan üz waketebezne, üzebezga tïyexle ölexebezne alerga tïyex. Hoday tägala ureskada, tatargada, udmurt, cukcagada waketne täwlegena yëgerme dürt säģat ïtep bïrgan.
    Söyla, udmurt keze, räħatlanep söyla. Tawexeq matur, tëleq güzal, bërawdan oyalmıca häm, iq ähamiyatlese, kurekmıca söyla.

В этой схеме два небольших недостатка:

1)söyli и saylı выглядят несимметрично. Но всегда можно писать söylı. А ещё можно писать söyley, sayley.

2)Можно написать как min, так и mïn. То есть надо выбирать как буриданову ослу. Но, конечно, многосложные формы уже пишутся однозначно: mïnem, mïne, mïnda, mïnnan, НО miqa.

А с заимствованиями нет проблем, ибо в них можно ограничиться только буквами a, e, i, o, u.