HOBIT, ABO VĒNDROVKA TUDY I NAZAD в новом правопісе белмовы

[dagege]

Интересно мнение белорусов, для которых белорусский язык является родны , испытываете ли вы проблемы при чтении данного правописа?
J.R.R. Tolkien
HOBIT, ABO VĒNDROVKA TUDY I NAZAD
Častka 1
NEČEKANAJA VEČERINKA
Byla v zemli nora, i žił v jéj hobit. I byla hēto ne syraja, témnaja dy brudnaja nora, de so śten tyrčať červěki dy potychaje ťvilju, i ne suchaja zemlěnka, de sypleťse pesok, nema na čto seśti dy nema čeho źjeśti, a nora hobita, a značiť — nora utuľnaja i veľmi dobre uladkovanaja.
Ďveri v noru byli kruhlyjě, jak iluminator, pofarbovanyjě v zelény koler, z bliskučej mednoj ručkoj v samoj seredine. Odčiňalise ďveri v dołhuju, podobnuju do tunēla zalu, veľmi zručnuju zalu, nedymnuju dy prostornuju, z šalevanymi śtenami i beźličju ťvičkov dlě kapelušov dy palito - hobit ľubił hośtej. Zala-tunēl vilase i vilase, jiduči v hlyb pohorka - Stromy, jak jeho nazyvali ľudi na šmat vérstov navokol. I bylo v hētym tunēli množstvo maleňkich kruhlych ďverok, spočatku z odnoho boku, potym z druhoho. Hobitu ne podobalose podymaťse dy spuskaťse po leśvicoch, i tomu vsé bylo omaľ na odnym uzrovni: spaľni, pribiraľni, komory, kladovki dlě  ježi (velikaja koľkośť!), šafy (hobit meł celyjě pokoji dlě odenja), kuchni i hośtévni, vsé pod bokom, blizko. Najlepšijě pokoji byli levoruč od uvochodu. Toľki jony meli nevelikijě kruhlyjě vokny, čto pohledali na sad, i za jim na schile pohorka - luh do reki.
Był hobit veľmi zamožny i meł proźvišče Torbins. Žili Torbinsy v navokolii Stromy z časov prekovečnych, koristalise velikoj povahoj (ne toľki za toje, čto bolylośť z jich byli zamožnyjě, a ješče  za toje, čto meli odmetno spokojny charakter). Nikoli Torbinsy ne trapľali ni v jakijě pryhody dy avantury, ne robili nečekanoho dy divnoho, naohul, možno bylo zahoďa vedať, čto odkaže toj ti jinši Torbins na ľuboje pytanje, i tomu ne turbovaťse z zapytanjami. Naša historija pro toje, jak Torbins trapił-taki v avanturu, de robił dy kazał reči cělkom nečekanyjě. Napēvno, pošanu susedev jon trochi stratił, ale ž pridbał... Vy pobačite, čto ž jon nabył v rešte rešt.
Mati našeho hobita... počekajte — ti vedajete vy, čto ž takoje hobity? Zdaeťse mne, treba promoviť koľki slovov pro hobitov, tym boľš čto teper jich sustreneš ne často, dy i poźbehajuť jony Dołholyhich (tak jony nas kličuť). Hobity jéśť i byli malym narodcom, nam po pojas, menš navēt za borodatych gnomov. U samich hobitov borodov nema. Nema v jich omaľ ničého čarovnoho, nu, mohčimo, za vykľučenjem majstērstva chutko i nadejno chovaťse, koli dołholyhijě topotuny  (nakštalt nas z vami) ruchajuťse, byťsem statok slonov, i šumu robiať na vsé navokolje. Hobity zvyčajno tołstovatyjě, opřatku ľubiať jarkich kolerov (perevažno žéłtoho i zelénoho), obutkom ne koristajuťse, bo podēšvy v jich šérstkijě, a nohi zarośli hustym kučeřavym volosjem — jak na holovoch. Jony majuť spritnyjě paľci, dobrodušnyjě tvary i dobre, jak toj kazał, od puza rehočuť, osoblivo poślě obedu, jaki v jich zvyčajno po dva razy na deň (koli otrimlivajeťse). Teper,  zdajeťse mne, vy vedajete dostatkovo, i možno jiśti dalej. Dyk voś, mati našeho hobita — Bilba Torbinsa, vedomo, byla znakomitaja Beladona Chvat — odna z tréch vydatnych dočék Staroho Chvata, starejšiny hobitov, jakijě žili za Vodoj-lě-Stromy (takuju nazvu mela maleňkaja rečulka, čto tekla kolě Stromy). Čaśtekom kazali (vedomo, v jinšich semjech), čto odnojči odin z Chvatov  uźał sobe ženku z čarovnoho narodu. Zrozumelo, hēto luchta, ale ž i sopravdy bylo nečto ne zusim hobitskoje u Chvatoch, i čas od času chto-nebuď z hētoj semejki skirovyvałse vēndrovať dy šukať prihodov. Šukaľnik prihodov zvyčajno źnikał, semja staralase spravu pritišiť dy zamołčať. Ale ž fakt zastavałse faktom — Chvaty byli považanyjě menš za Torbinsov, choť i značno bohatejšijě.
I ne toje, kab Beladona Chvat trapľala v jakijě-koľvek prihody poślě toho jak zrobilase žénkoj Bunga Torbinsa. Bungo Torbins (baťko Bilba pobudovał dlě jeje (i častkovo za jéjnyjě hroši) samuju roskošnuju noru, jakuju toľki možno bylo znajśti lě Stromy, v vokolicoch Stromy i za Vodoj-lě-Stromy, i žili jony v hētoj nori do skonu dén svojich. Odnak že mohčimo, čto Bilbo, jaki vyhledom dy povodinami był dokladnoj kopijej svojho solidnoho považanoho baťki, otrimał kalivo divosov z Chvatovoho boku, jakoje toľki čekalo času, kab vyrośti dy projaviť sebe. Čas ne prichodił, pokuľ Bilbo ne stał doroslym dy ne dožił omaľ čto do pětidesěti hodov, jakijě projšli v cudovnoj nori (ja opisał jeje dlě vas), i nikudy ruchaťse ne źbirałse.
Odnak že nejkim cudom odnojči divosnoj ranicoj šmat času tomu, koli śvet był menš šumny i boľš zelény, koli hobity byli v šmatlikośti dy roskvite, a Bilbo Torbins stojał na ganku dy smoktał neverohodnych pomerov drevľanuju ľuľku (połśť na jich byla ochajno pričesanaja), — prijšoł Gandalf. Gandalf! Koli b vy toľki vedali čvērť toho, čto čuł pro jeho ja, a ja čuł toľki maluju častku toho, čto pro jeho varto bylo b čuť, vy b odrazu podrichtovalise do ľubych nadzvyčajnych podejev. Prihody dy cudy zdaralise v ľubym mesci, de jon znachodiłse, samym neverohodnym činom. Ne był jon kolě Stromy davnym-davno, napēvno, ažno z časov śmerti Staroho Chvata, i hobity užé pośpeli zabyťse, jak jon vyhledaje. Žił jon daléko odśuľ, nede za Vodoj-lě-Stromy, zajmałse nejkimi svojimi tajemničimi spravami z dén, koli vse doroslyjě teper hobity ješče v kolyskoch ležali.
Ale ž besklopotny Bilbo bačił hētoj ranicoj toľki staroho čeloveka z posochom. Čelovek meł vysoki, z vostrym verchom blēkitny kapeluš, dołhi šery plašč, srebnoho koleru šalik, poverch jakoho visela dołhaja, nižej za pojas, sivaja boroda, a taksamo veliznyjě čérnyjě boty.
— Dobry deň,  — skazał Bilbo, tomu čto deň i nasamreč był dobry. Zjalo sonce, molodaja sokovitaja trava zichatela, niby smaragd. Odnak Gandalf zapytaľno zirnuł na hobita zpod dołhich hustych brovov, jakijě byli leď ne dołžej za krysi kapeluša.
— Čto hēto značiť? — spytał jon. — Ty žadaješ mne dobroho dňa? Ti mohčimo povedomľaješ, čto deň dobry, choču ja toho ti ne, aľbo ty odčuvaješ sebe dobre hētym dňom, aľbo zyčiš dňu byť dobrym?
— Vsé razom, — skazał Bilbo, — deň sopravdy veľmi dobry, osoblivo dlě ľuľki tytuňku poza ďverima chaty. Koli majete ľuľku, sedajte, počastuju vas tytuňom. Kudy śpešaťse, uveś deň naperede.
I Bilbo seł na uslončik pri ďveřoch, zakinuł nohu na nohu dy vypuśtił cudovnoje šeroje koľco dymu, jakoje rovneňko vźneslose dy poplylo za Stromu.
— Nedrenno, — skazał Gandalf, — ale ž ja ne maju času puskať dym hētoj ranicoj. Ja šukaju osobu dlě prihody, čto  źbirajuse chutko počať, a heroja odšukať neléhko.
— Vedomo — v našich krajoch! My — narod spokojny, prosty, anijakaja avantura dy prihody nam ne potrebnyjě. Na druhi obed zza jich možno spoźniťse, koli ne horš! Ne vedaju, čto ľudi znachoďať v avanturoch? — promovił naš Bilbo, sunuł paľci za šlejki dy vypuśtił ješče odno, navēt boľšoje koľco dymu.
Potym jon dostał svoju ranišňuju počtu i počał čitať, byťsem poboč i ne bylo Gandalfa  Hobit užé vyrešił, čto Gandalf — ne taja osoba, z jakoj jon choteł by meť spravu, i čekał, kab toj chutčej syšoł. Odnak stary ne kronułse z mesca. Jon stojał, obopéršise na posoch, i mołčki pohledał na Bilbo, pokuľ toj ne odčuł sebe krychu nejomko i navēt pokrivdženo.
— Dobry deň! — skazał jon v rešte rešt. — Nam tut ne potrebnyjě anijakijě prihody, veliki děkuj! Popytajtese za Stromoj ti, mohčimo, za Vodoj-lě-Stromy.
Hētym naš hobit choteł doveśti, čto hutorka skončilase.
— Koľki ž hatunkov u tvojho «dobroho dňa»! — skazał Gandalf. — Zaraz, napriklad, hēto značiť, čto mne lepej syśti, i tym lepej, čim chutčej.
— Ne, ne, ne, šanovny pane, čto vy! Ale ž ja ne vedaju vašeho proźvišča...
— Tak, tak, šanovny pane! Ale ž ja vedaju tvojé, spodar Bilbo Torbins! Jak i ty mojé, choť i ne pamětaješ, čto jono naležiť mne! Ja — Gandalf, i Gandalf — hēto ja! Ujaviť sobe, čto doživu do času, koli syn Beladony Chvat bude odčepľaťse od mene «dobrym dňom», byťsem ja guziki prodaju!
— Gandalf! Gandalf! Baťuny! Toj samy vēndrovny čarovnik, jaki dał Staromu Chvatu paru cudovnych diamantovych spřažek, jakijě sami soboju zaščepľalise i ne rosšpilivalise, pokuľ jim ne zahadaješ! Toj samy, jaki zavsédy rospovedał takijě cudovnyjě historiji pro cmokov, goblinov dy velikanov, uřatovanych princes dy nečakanoje ščaśte synov bednych vdovov! Toj samy, chto stvorał takijě nezvyčajnyjě fejerverki! Ja pomětaju jich! Jony vźnimalise, jak veliznyjě lileji, ľviny zev dy hyacinty! —Mohčimo, vy užé odznačili, čto Bilbo był ne takoj prozajičnoj naturoj, jakoj ličił sebe, i čto jemu veľmi podobalise kvetki. — Neužé toj samy Gandalf, zza jakoho takaja koľkośť dobrych chlopcov i devčat syšli nevedomo kudy, šukajuči durnych prihodov! Aby-jakich — od lazanja po drevoch do vēndrovok v pozaeľfovskijě krajiny! Śvet moj rodny, i bylo žitjé v toj čas... ja meł na uvaze, zdoľnyjě ž vy byli postaviť vsé v našich meśtinoch z noh na holovu. Prošu probačenja, ja i podumať ne moh, čto vy ješče... pri spravoch.
— De ž mne ješče byť? — skazał čarovnik. — Odnak že, prijemno čuť, čto pro tebe nečto pamětajuť. V rešte rešt, moje fejerverki tobe spodobalise, i ty ne zusim beznadejny. Tomu delě tvojho deda Staroho Chvata dy nebaraki Beladony, ja dam tobe, čeho prosiš.
— Prošu probačenja, ale ž ja ničého u vas ne prosił!
—Prosił! Teper užé dvojči. Mojé probačenje. Ja tobe jeho daju. Boľš za toje — ja navēt doluču tebe do svojéj prihody. Tikavo dlě mene, korisno dlě tebe — dy i pribytkovo, koli doživeš do konca.
— Probačte! Ne žadaju ja prihodov, děkuj veliki! Ne sehodňa! Dobry deň vam! Ale ž zachoďte na herbatu, koli laska, v ľuby čas, navēt zautra. Čemu  ne  zautra? Zachoďte, koli laska! Do pobačenja!
Z hētymi slovami hobit povernułse, zkočił v svoje kruhlyjě zelényjě ďveri dy začinił tak chutko, jak toľki odvažiłse, odno kab ne pokrivdiť hosťa. Vsé ž čarovniki — hēto čarovniki...
«I čému ja vydumał zaprosiť jeho na herbatu», — kazał sobe Bilbo, jiduči v kladovku. Jon toľki pośnedał, ale ž poślě takich rozmovov podsilkovaťse keksom-druhim dy hlynuť čeho-nebuď ne zaškodilo b.
A Gandalf tym časom spokojno stojał sobe za ďverima dy pośmejivałse v borodu. Prez nejki čas jon zrobił krok bližej do Bilbovych cudovnych zelénych ďverej dy končaron posocha nadřapał nejki nezrozumely znak. Potym rušił preč jakraz, koli Bulbo skončił śnedanok i poličił, čto od prihodov jon odmoviłse veľmi udalo.
Nazautra Bilbo omaľ čto zabyłse na Gandalfa. Paměť jon meł ne veľmi dobruju i musił robiť notatki v svojéj Knižci Sustrečev dy Navedyvanjev, napriklad: «Gandalf. Herbata v seredu». Ale ž včéra jon perechvalevałse dy zabyłse zrobiť odznaku.
Jakraz blizu pětoj hodiny od ďverej raptom počułse proniźlivy zvon — i tut hobit vzhadał! Jon chuteňko postavił čajnik na plitu, vychopił z šafy ješče kubaček dy spodok i pobeh do ďverej.
«Prošu probačenja, čto primusił vas čekať», — źbirałse skazať Bilbo, ale ž ubačił, čto pered jim zusim ne Gandalf. A był pered jim gnom z blēkitnoj borodoj, zasunutoj pod zoloty pojas, i ź veľmi zyrkimi vočima pod témno-zelénym kapelušom. Jak toľki ďveri odčinilise, jon rušił v noru, byťsem čekali menovito jeho.
Jon povesił svoj plasč z kapelušom na bližejši ťvičék i skazał: «Dvalin, vaš pokorlivy služka», — i nizko pokloniłse..
— Bilbo Torbins, do vašich posluh, — skazał hobit, zanadto źdivleny, kab zadavať pytanji. Koli mołčanie užé pośpelo zrobiťse nejomkim, jon narešte dodał: «Ja jakraz źbirałse piť herbatu, zaprošaju vas, počastujtese razom so mnoj». Prohučalo hēto ne veľmi ščiro, ale ž posprobujte sami ujaviť v svojéj chate neznajémoho gnoma, jaki źjaviłse bez zaprošenja, a v dodatok povešał reči na ťvočék, ne turbujučise i slovom tlumačenja.
Probyli jony za stolom nedołgo, po sutnośti, toľki dobralise do treteho keksa, koli v ďveri zazvonili ješče hučnej.
— Prošu probačenja, — skazał hobit i rušił do ďverej, — «dyk voś vy narešte!» — choteł jon skazať Gandalfu. Odnak že hēto znov był ne Gandalf. Zamest jeho na ganku stojał veľmi stary na vyhled gnom ź beloj borodoj i čirvonym kapelušom, i jon, jak toľki ďveri odčinilise, taksamo zajšoł v noru, byťsem zaprošeny.
— Baču, jony užé počali źbiraťse, — skazał jon, zirnuvši na zelény kapeluš Dvalina. I povesił svoj čirvony poboč. «Balin, do vašich posluhov», — dodał jon, protisnuvši ruku do hrudej.
— Děkuj, — leď vymovił Bilbo. Vedomo, skazať «děkuj» bylo ne zusim praviľno, odnak že slovy «jony užé počali źbiraťse» odbilise na hobite drenno. Hośtej jon ľubił, ale  ž ľubił ješče i vedať, chto jony takijě, i ličił za lepšeje zaprošať jich sam.
Zavorušilose v jim neprijemnoje podozrenje, čto keksov može ne chopiť, i tody jon — Bilbo vedał svoje oboviazki hospodara, jakimi b ťažkimi jony ni byli, — jon povinen bude obyśtise bez keksa.
— Zachoďte, dolučajtese do nas, počastujtese herbatoj, — narešte zdoleł vymoviť jon, hlyboko vdychnuvši.
— Troški piva podyde mne lepš, koli vam ne vsé rovno, dobry moj spodar, — skazał beloborody Balin, — odnak že ja taksamo zhoden i na keks— so slonečnikom, koli jéśť.
— Množstvo! — odkazał źdivivši sam sebe, Bilbo. Potym jon, źdivľajučise dalej, znajšoł sebe na leśvici po doroze v komoru, de napołnił pivom kufel, dy v kladovci, de ležali dva cudovnyjě kruhlyjě keksy ź semkami, jakijě śpék opołdni,kab podsilkovaťse poślě večeri.