Лингвофорум

плачевная реч
на погребеніе
тоγо преʒ сеγо
велемоʒнеішаγо и высокороʒденнаγо
княʒя и γоссударя, γоссударя
каролуса
одінацетоγо
сведскіх, гоѳскіх и вандалскіх (и прочая) корола,
славнаγо, блаγоговеннаго, и мілостіваγо
нашего γоссудая
нынєже у боγа спасеннаγо.
когда єγо королевского велічества от душі
оставленноє тєло, с' подобающеюся
королевскою честыу, и сердечным
всіх подданных рыданіем быст
погребенно

в' стоколнє

двацет-четвертаγо новемвря
лєта от воплощеніа боγа слова
1697.

---

иже во спасенных
беʒ началнаγо боγа наместніку
на ʒемли, и уγодніку
блаженныа паметі
пресвєтлеішему и дерʒавнеішему γоссударю
каролусу одінацетому
свідскіх, гоѳскіх, и вандалскіх и проч: велікому королю
воістінно славному и православному.
γоссударстуіа пространством и велікодушіа раʒмноженіем небеснє дарованному.
божественныа слуʒбы и єванγелскіа церквы раʒ-шірітелю.
воуроженнім таже и упокоєнніми добродєтелми совершенно устроєнному.
єγоже славны меч ни беʒ-раʒудне, ніже бояʒненне употреблаемы,
пріноʒ ліубо побєды блаγолепіе, любо міро-упокоєніа беʒ-страшіе на вселенноі.
царствующіх блаγополучнеішему воʒдерʒніку.
своім си блаженством старство своє щастлівое сотворівшему.
все-щедраγо боγа дарми подданныа своя блаженныа дєіущему.
всеми естества и пріроды блаγіми преісобілно умноженному.
кесареи и высочаішіх царствующіх на вселеннеи, велічеств
отчічу дєдічу наследніку сыну ʒяту сродніку оцу и проч:
красоту обраʒа и особы цартвію достоіную,
обладателство блаγо-обраʒіу уравнаемоіе.
также сороʒденноє блаγоутробіе и пріродноє мілосердіе
православным и благовєрным наследнікам оставшему.
смертност сыу преʒіравшему
во іеже всемоγущему составітелю одати єліка отніеγо пріаше
царство и вселенную осіроченныа оставлшему.
от всєх нас γорко оплаченному.
ємуже нынє ʒдє в'мєсте побєдітелных венцев,
и іеленных, фініковых, и дафненных вєтв устроеніем украшенных похвало
носхных наʒданіи
во блаγодарноє воʒпомінаніе вселенского ради поміреніа
щастлівым єγо королевского велічества ходатаіством от боγа даровеннаγо
ʒалостныа токкмо и погребателная сіʒданіа
мноγа давшему
малымже ныня доволному поставлаєм
также дар сеи (опревращенны случаі!) хотнещастлівы
и очес токкмо нашіх урок
слеʒами усердніми (іхже ʒівы нікаліже нє воʒделаше) преставлшемуся
воʒдаваєм
от народа салвяно-россыскоγо подданые люди и вєрные рабі.

---

и то
благочестівому обладателю своєму
яко істінным боγочестіа в дохновеніем, імже непороченноє вєры сіаніе
оборонаше,
церковных чінов єдінност укрепіті
и в' далных ижеркіх самоядскіх порубеʒных сопредіелех
трудно подвіʒати, так же и раʒшіріти воʒхоташе.
о сем єγо королевскоγо велічества отхоʒденіи во ʒдыхющіи,
и благодєтелства передного, и настоящіа тщеты помінающіяя
плачевная, и преходащему щастію подобная, и достоиная воʒдают рыданіа.
воʒлюбленнеішему γоссударю
всю собственную си любов далеко от себе, и іʒ персеи своіх иʒкідавшему
ве єжебы токкмо γоссударска єγо, к' своім подданным любов
іх іедінна, весма и всачески іʒ-полнаше
и дабы вʒаімныа и воʒвратітелныа любви удвоенным чудом
вси подданніи в' персех іедіннаγо отечества оца,
и єдін он в сердсах вселенскіх обіташе;
блаγодарная, и любов любовію воʒдающая ругодʼвска слабода,
блаγоговеннаго нє токкмо корола, но и паче отʒа отечествію искусівшая
іеже послєдноє іест любімцев подареніе,
слеʒы, іако кров любвʼ королевского велічества пепели, в жертв поднесет.
понеже убо от мілосердіа, іеже іест блаγодати родітел, родіця и любов; ʒа то
мілостівєшему королю
и ( яко сам неповіннен, на ʒлобывыяже праведныи ревнітел
хотя преступленіа аки каʒни ненавідащему, покаяніе паче муки воʒхотящему:
отмстітелю своєму іʒлішно скоро отємлем
слаʒы раʒлівает вся северная страна скандіиская.
яко и мілосердноє іеγо благоутробіе
нєбыст беʒ суровости, и царскіа остроты,
ихже велемоʒностію, унічіʒітелеи своєγо велічетва 'насілствоваше
и ʒаконов святую правду обороніти обыкновен быст.
се от суду родіся оная любви и велемоʒности дощер
преімущество велікаго каролуса и постоянство
иміже вес народ кол скоро накаʒан, тол и в' доброволноє послуʒаніе
подвіженн быст.
добрє уʒнавающіи, яко повініця любо γібнути треба біаже.
сеγо ради скореє к' нуʒдіе, и к' іʒчесенію, нежели к' піршеству прібєгаху.
сліеʒаміже подпішюця сему повінованію также соседніки сомамуʒіе,
іеже собственою іх кровію, во всех воінах давно укрепіша.
толікому велічеству [дівно] бліско всегда біаше

---
ласко-γлаγолівоє сміренно-мудріе
у нєго королевскоγо велічества
иже поставленн на высочаишеи γоре чести, сам нє γордіи
обладателством велічаішіи всєх,
а беседов аніем меншому равны,
однакоже королвскоє преімушкество клеврецкім удобстуом сіце усладіті
воʒхоє
да не убо самаγо себе меншім, но меншіа себє равноваше.
царскіа бо своя нравы, во сердса малеишіх перелівающе
внегда аки повелітелмʼ сам повелевающіи, валдети покаʒасе
нікаліже пресвєтоє своє велічество не умаліше, но паче умноʒаше.
тємже под сміреннім тако, и тако блаγо-речлівым боγа наместніком,
варварскіа отлоʒівше нравы
нераʒумныи нєкогда іскрежещущіи савромацкы народ
и гласом хотя плачевным, паче блаγопріатным
недоʒрелаγо ради (іако подобіце) сеγо преставленіа ʒалеєт.
но паче яʒыка, и ʒлачеє много, души народскіє прівлече
благодєіствующая королевская рука.
яже прісным торжеством и ʒапасом имніже суоя пітаті
карабло-плаваніем, и купледєіствіа подвіженіем
свідскоє суоє γоссударство, спрочіми частми свєта тако совокупі
яко повелеваюскчім паче а не прошающім ліудем
амеріканскоγо ʒлата и сребра, также асіи афріцтже шолков и прочіх сокровіщеи
в' ʒемлю свіо-гоѳскую, отеческім воʒлюбленіем ісполнаше.
сего раднє токкмо домашные и прочіе іножемствы,
но и чрес московскоє γоссударство прієʒающіи хіселбашко-армянскіе
торговіе люді
о сем отечествіа оца ʒалобнем преставленіи γорко оплакают
колікаяже быст тяʒкіх и нуʒдніх дєлех
оберегателная и утеінущая іеγо королевского велічества провідітелная предмудрост
іасноє то теченіе, вседєтелнаγо єγо ʒітія, у лєтопісцев уже пріснопаметно,
пространно научает.
воʒкресеже также, обраʒом каролусоівым істіна вєрност.
внегдабо к'сладко-слышанію удобная началодерʒцев многаʒды ушеса
от дворянскіх кощуніков сладкоглаγолущіх яʒыков, пообічаю
увєщенна сут:
аки нєст вселенскаа и посполітая верност, токкмо ніʒніх лудеи, и ніщых
добродєтел,
натшалноіже свободє велемоʒных княжеи, іеже клятво преступіті
в' волност данно
онже драγіи самодержец наш каролус
королевскоє своє слово, яко всєх обещаніи ʒалоγ, и всєх обещающіх
святыи престол,
---
совєстже свою яко пресвятую, дерʒавнеішаго єγо серʒа боγіну,
блаγочежестіве почіташе.

с вєчными аки гвоʒды укреплающе єліка яʒык нєкогда обещашеся
самым таже прімірно-ломітелем, нєломімую вєрност сохраніти воʒхоте.
вєдают то рецтвующіе тhe страни всі
сылу єго и мужество на бою и бранах
віеру и слово во прімʼреніах
и во всєх дєяніях блаγоговеніе унєγо іскусівшіе
и то в' слеʒах погрушенніи, укреплаю ріданіем.
но вящеє єще быст чюдо
єже в' превеліцем γоссударє арє сміренномудріе.
хотя убо власти, како и огня, беʒмєрная быти воʒделеніа обікоша
и кажеце тако, буттоб блаγородноє быст сіе вела мощи істленіе,
іеже умноженіа стяʒаніи своіх воʒ-желаті;
понеже благіми не прістоящіми, но паче оскудевающімісе нам,
угоʒденни бываєм.
наш-же сеи досто-хвалнія и вєко-вєчныа памет повелітел,
γоссударствія и дерʒави пространством, паче ініих мноγіх
преімущіх, хот превоʒходащіи
однакоже тако ускім определеніем желаніе своии воʒтагаше
да от нєγо царствованіа како подданнімі
іот желаніи єγо како воʒ-деленіем телесным владєти, учітіся моʒно.
покаʒут нам толікаγо воʒдерʒітелнаγо сміренномудріа поʒор,
порубеʒные краіни всі
гдє велемоʒност королевская, раʒмноженіа благоудобіу многаʒдіи преʒіренну,
во своіх си граніцах, беʒовсакаго бліʒніх мощеи ʒаʒора воʒдерʒашеся
сіцевуюже беʒмєрную чест воʒпріаже от нєго королевскγо велічества,
срамно-целомудріе и чістоты добродєтел
іаже іʒ кущех во двор γоссударскіи воʒпріата, меʒду багранніми добродєтелеми воʒсіаше
ібо чістота от цареи почтенна, она сама паче всєх вещеи украшает царствующіа.
нутка вы о рыбоношные северных; протоков береγи услышіте,
оставіте нынє меʒду свіоγоѳского γоссудартва ʒнатніми чудми іʒглаγолати,
бісереи вашіх в' баграннои скорлупе роʒ-деную чістоту и біелост,
ʒане королевскіи двор в' стеколне паче всіех прекраснеішіи жемчуг покаʒаше
сіреч єдінаγо каролуса, іедннои улріце роʒденна
іедіннаγо корола с' едінноіу короловною чісто и честно ʒівуща,
іхже чістота и несквернаго соєдіненіа біелости сіаніе
[во царствующіх баграніце ніекогда дівна дыковіна]
сан велічества, и срамоты драгост дваʒды освєщающая,
и баграніцы, и чістоты цену усугублаше.
но хоре нам недостоінім стяʒателем
тол мноγо - ценнаγо бісера не стало
прелестная смерт іеγо нам, увы! украдівша
европу, наіпачеже отечестіе наше уніщаше.

---

велікого каролуса душу велікую
трегубым благополученіем воʒносіти, щастіе и фортуна отвіедоваша,
непріателеи убєгством, превысокою побіедою и славным міром.
трегубым также удареніем покорати втуне наʒнаменаше:
преіменітого оца єго королевского велікрества
ніераʒдєлімыа и благонравнеішіа супруʒніци,
и тол драʒаішіх королевскіх чад и снаменітіих наследніков
не доʒрелым (аки человіеком кажеце) преставленіем.
но іеγо королевскоє, блаженныа іславныа памети пресвіетлоє велічество,
бесміерноє блаγополучіе, также и неіʒглаголаемоіе оскорбленіе
похвалным всегда равно-уміем подімающе, воʒхоте нас тime накаʒаті:
яко нєст токмо любомудрскоє ніже пхілосовскоє, но царскоіе дело
єже в' постояннем блаγополучіи невоʒносітіся, и в' протівнем ніе скорбіті.
толікаго корола толікого мужества,
также и сеγи беʒвременнаγо (аки подобіце) скончаніа
веʒдіе ʒвенащую славу
последная ѳуле слушавша
и какова лішаеця γоссудара собою раʒ-суʒдаюша
посліедноє вселенскіа печали сіенодіеіство слеʒамʼ ʒаклучает.
плачіте о сем всех богатірскіх велеможеи началніце
вы храбріе оруженостіи всі
іхже суоім си обраʒом храбріх, а не свірепіх соствораше
плачіте суділіща о премудрем обладателе общем,
іже ʒаконныа отвєти, и праведіне суді
своіственном си нравом людем суоім всегда даваже.
плачіте подданные обще всіи особно всакоі
о сем посполітіа свободы вашя отомстітеле
иже дабы вы успокоєнныє бысте, сам нікоγда ніе почіваше
плачіте на посліедок обнем, іже достоін бясе,
дабы на ніего погребеніе вса вселенная пробавленна быст,
и вси єя части на слуʒбу єго раʒпустноб іʒ дівашася:
ʒемля даʒд γробніи холм, реки проліваіут слеʒіим перун ʒапалает свєтіла,
воʒдух ʒдыхает благоуханіа, свєʒды одєваюця черностіу;
ємуже и емпіріскоє небо сосыдает ʒупіще
іже во блаженніих, королу нашему
єгоже ʒдє, при нас вʒіраем остаткі.

---

в' ʒнак и во обраʒ слабости и немощи человєческіа.
в' крепкоє ісвєствованіе не - уклонімаγо случая.
в' довод поγібаемаго ʒітіа высочаішіх сего свєта.
в' пріклад раʒтленіа нашего телеснаγо,
да будут расуміи самодерʒціи, бдащіи короли и вси все всегда к' смерти готовіи.
иже себє а нє єдінному родіся.
человєком проʒіве подданным царствоваше. боγу преставіся.
в' роʒденіи блаγполучен. в ʒісни прілєжен. на престоле царскім ревнітел
во смерти самои блаγомудріи и свєтопреʒрітел.
родіся воєже вєковєчно ʒіті.
проʒіве воєже праведно царствоваті
царствоваже воєже спасенно умрету.
умре воєже вєчную чест и спасеніе достігнуті.
понєγоже преставленіи сім удовлаемся утешеніем єдінным
яко іʒ сіх драгіх королевскіх пепелеи
воʒкресе нам, и осанеця фенікс нєкіи
на полноє и совершенноє воʒдаяніе ʒа толікую тщету
на іс-полненіе нашеγо чаяніа
на холм и умноженіе вселенскаγо блаγополученіа
и на обновленіе высокороʒденнаγо сего королевского племене,
іскра божесвеннаγо огня
отеческіх велічеств и добродіетелеи сокровіще.
діедічных совершеніи и мужества наслєднік.
толікаγо оца тол велікіи сын
блаγо-честівіи, благомудріи, благораʒуміем и блаγодатіу воʒрастаемыі
самодерʒавніи наш началодежец
боʒіею вседерʒітелноуи мілоитіу
пресвіетлеішіи и дерʒавнеішіи кніияʒ и γоссудар
каролус двенадесятіи
свідскіх, гоѳскіх, вандалскіх и проч:
в' мєсте оца сам ныніе владєющіи корол.
іеγоже дасохранет γоспод боγ міром и благоденствієм
на мноγіе лєта
вси сіце усердно желаем.
сіе пісмо окропленно
истінным горкого сердса фініком

----

імже восточноє солнце сіаєт
славяне слышіте что восвещаєт
глас оплачлів іʒ северныя страны
яко корол преставіся ісбранныи
горе нам свєдскім яко согрешіхом
и непослушіныи богови быхом
паде венец добродєтелеи, слави,
імже венчанныя быша нам главі
гдє іному королю тыи цветі?
в' души єдіннои могліли поспєті?
біе с' баγочестіем свяʒана крепост?
с' велікодушіем, бденіе кротост
со воʒдерʒаніем чістота, мілост
и с' ліуботрудіем правда, премудрост.
все сіх велічество все соверскенно
біаше веліку каролу собственно
нынє в'селеннеи неправда владеєт
и хрістіанска ліубоу окудеєт
дліа тоγо мірскли цари рыдаіте
міротворітеля міра плакаіте
іже дерʒавы в' воине псінімаше
иво преславном міреже скончаше
вы также мір и покои воʒліубіте
міропогубніки вси раʒоріте
цела єуропа слеʒы пролівает
мір беʒ каролуса кто єи подаєт?
кто свіогоцкім будет утешітел
умре бо храбрыи враγ победітел
от єγо руки враγи побегоша
и протівітіся не воʒмогоша.
друʒи не плакаіте як' іʒцеліся
нашего сердца рана. и явіся
с' корене славнаγо цвіет нераʒтленныі
нравовже оческіх обрас с'вершенныі
карол дванатжетои во младʒх лєтех
мужество каʒуєт давноʒ от діетех
єст раʒлучімыи расумом тєлом
велікодушіем славою деєлом
всех добродєтлеи оческ, ревнітел
и неравнітелен бєдным кормітел
даи боже каролу долγо поʒіті
єдінодушно єму нам слуʒіті