Лингвофорум

Биремнәр

1. Переведите. Найдите наречия, поставьте к ним вопросы.
Беркайда да юк. – Нигде нет.
Кайда бар икн? - Где-нибудь есть?
Өч тапкыр барып кайттык. – Три раза сходили.
Ничә тапкыр бардыгыз? - Сколько раз ходили?
Юри әйтмәдем. – Нарочно не сказал.
Ни өчен аңа бернәрсә дә әйтмәдең? - Ты почему ему ничего несказал?
Моннан да эзләдегезме?  –  Здесь искали?
Кайдан эзлдегез? - Где искали?
Төнлә йөрмәгез. – Ночью не ходите.
Төнлә йөрергә мөмкинме? - Ночью можно гулять?
Безгә урамда кайчан йөрәргә мөмкин?
Җәяү килгәннәр, ахры. – Оказывается, пешком пришли.
Ничек килгеннәр? - Как пришли?   
Кинәт авырып киттем. – Внезапно заболел.
Нәрсә булды? - Что случилось?
Сирәк кенә аралашабыз. – Довольно редко общаемся.
Син аның белән еш аралашасыңмы? - Ты с ним часто общаешься
Шактый яхшы беләләр. – Довольно хорошо знают.
Алар якши беләләрме? - Они хорошо знают?
Юкка борчылгансыз. – Напрасно вы беспокоились.
Ни өчен борчылдык? - Из-за чего мы беспокоись?
Шәп ялганлыйсыз. –  Хорошо врёте.

2. Спишите, заменяя вопросы наречиями.
Яхшылап аңлатты (хорошенько объяснил). 
Юри суккан (нарочно ударил).                   
Иртәгә кайтырга тиеш (завтра должен вернуться). 
Юктан ачуланган (рассердился без причины).
Зиһенсезлеге сәбәпле/ зиһенсезлек аркасында югалткан (потерял по причине его забывчивости).       
Ярты юл үткән (прошла половину пути).

3. Переведите. Найдите наречия и назовите их виды образования.
Акчалата түләргә килештек. – Договорились заплатить деньгами.
Акчалата - аффикс -лата.
Тагын синеңчә булды. – Опять по-твоему было.
Тагын – корневое. Синеңчә - аффикс -чә.
Һаман үзенчә эшли. – Всё время по-своему делает.
Һаман – корневое. Үзенчә - аффикс -чә.
Юри икәүләп килгәннәр. – Нарочно вдвоём пришли.
Юри – корневое. Икәүләп - аффикс -ләп.
Бүген яхшылап уйладыгызмы? – Сегодня вы хорошенько подумали?
Бу + көн > бүген. Яхшылап - аффикс -лап.
Вакыт-вакыт ял итеп эшләгез. – Время от времени отдыхайте.
Вакыт-вакыт - редупликация.
Күз ачып йомганчы яңадан юк булды. – Мигом снова исчез. 
Күз ачып йомганчы - сочетание нескольких слов. Аффикс -дан.
Быел гел язмый. – В этом году совсем не пишет. Гел – корневое. Бу + ел > быел.

По способам образования наречия делятся на следующие разряды:

Рәвеш   төркемнәре   (Виды наречий)	Ясалыш ысуллары   (Способы    образования)	Мисаллар   (Примеры)
Тамыр    рәвешләр   (Основные    наречия)	–	һаман (все время),   юри (нарочно),   шәп (замечательно),   гел (постоянно)
Ясалма   рәвешләр   (Производные    наречия)	1. -ча/-чэ   2. -дай/дәй,       -тай/-тәй   3. -лай/-ләй   4. -лата/ -ләтэ   5. -лап/-ләп   6. -ын/-ен   7. -тан/-тән,       -дан/-дән	кыскача (вкратце), минемчә (по-моему),   аюдай (как медведь), бүредәй (как волк),   уттай (как огонь),   бушлай (бесплатно), тереләй (живьем),   акчалата (деньгами), икеләтә (вдвойне),   яхшылап (хорошенько), өчәүләп (втроем),   кышын (зимой), көзен (осенью),   шатлыктан (от радости),   яңадан (снова)
Кушма   рәвешләр   (Сложные    наречия)	соединением двух   или трех слов	бу+ел – быел (нынче),   бер+ни+кадәр – берникадәр (несколько),   бер+вакыт – бервакыт (однажды)
Парлы   рәвешләр   (Парные    наречия)	1. повторением   одного и того же   наречия   2. сочетанием   антонимов   3. сочетанием слов,   несвязанных   между собой   по смыслу	тиз-тиз (быстро-быстро),   вакыт-вакыт (время от времени),   берәм-берәм (по одному)   кышын-җәен (зимой и летом),   иртә-кич (утром и вечером)   пыран-заран (в пух и прах),   алпан-тилпән (вразвалку)
Тезмә   рәвешләр   (Составные    наречия)	сочетанием двух   или трех слов	күз ачып йомганчы (мигом),   күзгә-күз (с глазу на глаз),   ике яклап (с двух сторон),   бу юлы/юлга (на этот раз),   чын күңелдәң (от всей души)

3. Переведите. Найдите наречия и назовите их виды образования.
Акчалата түләргә килештек. Тагын синеңчә булды. Һаман үзенчә эшли. Юри икәүләп килгәннәр. Бүген яхшылап уйладыгызмы? Вакыт-вакыт ял итеп эшләгез. Күз ачып йомганчы яңадан юк булды. Быел гел язмый.

Р.Р. Нигъмәтуллина
Татар теле өйрәнүчеләргә. Кагыйдәләр һәм күнегүләр
(Изучающим татарский язык. Правила и упражнения)

РӘВЕШ (НАРЕЧИЕ)

Наречие обозначает признаки действий или признаки признаков. Наречие относится к глаголу и показывает как, где, когда, с какой целью, по какой причине происходит действие.

По значению наречия делятся на следующие разряды:

Рәвеш төркемнәре   (Разряды наречий)	Сораулар   (Вопросы)	Мисаллар   (Примеры)
Охшату-чагыштыру   рәвешләре   (Наречие    образа    действия)	Ничек? (как?)   Ни рәвешле?   (каким образом?)	яхшы (хорошо),   геройларча (геройски),   тиз (быстро),   җәяү (пешком),   кинәт (вдруг, внезапно),   тереләй (живьём)
Вакыт рәвешләре   (Наречия    времени)	Кайчан?   (когда?)	бүген (сегодня),   кичә (вчера),   иртә белән (утром),   көндез (днем),   көзен (осенью),   берсекөнгә (послезавтра),   төнлә (ночью)
Урын рәвешләре   (Наречия    места)	Кайда? (где?)   Кая? (куда?)   Кайдан? (откуда?)	биредә (здесь),   анда (там),   һәркайда (везде),   биредән (отсюда),   уңга (направо)
Күләм-чама   рәвешләре   (Наречия    меры    и степени)	Ничә? (сколько?)   Никадәр?   (насколько?)	күп (много), аз (мало),   ике тапкыр (дважды),   впятером (бишәү),   икешәр (по два),   бик (очень), гаять (весьма, очень),   шактый (значительно, довольно),   сирәк (редко)
Сәбәп рәвешләре   (Наречия    причины)	Ник? Ни өчен?   (почему?)	кызулыктан (сгоряча),   ачудан (со зла),   сукырлыктан (от слепоты, сослепу)
Максат рәвешләре   (Наречия    цели)	Нинди максат   белән? (с какой целью?)   Ни өчен? (для чего?)	ачу итеп (назло),   юри (нарочно),   юкка (напрасно, зря)

1. Переведите. Найдите наречия, поставьте к ним вопросы.
Беркайда да юк. Өч тапкыр барып кайттык. Юри әйтмәдем. Моннан да эзләдегезме? Төнлә йөрмәгез. Җәяү килгәннәр, ахры. Кинәт авырып киттем. Сирәк кенә аралашабыз. Шактый яхшы беләләр. Юкка борчылгансыз. Шәп ялганлыйсыз.

2. Спишите, заменяя вопросы наречиями.
(Ничек?) аңлатты.                 (Ни өчен?) суккан.                     
(Кайчан?) кайтырга тиеш.    (Нигә?) ачуланган.
(Ни өчен?) югалткан.            (Никадәр?) юл үткән.