Лингвофорум

Ч авазы тат. телендә бор. төрки телләрдән үз- гәрешсез диярлек килә. Хәлбуки кайбер төрки тел- ләрдә бу аваз нык үзгәргән, чаг. башк. ч > с, нуг., каз., к.-калп., тув., шор. телләрендә ч > ш, чув. те- лендә күп кенә очракларда ч > ç [сч]. Рус теленнән кергән сүзләрдә гади сөйләмдә ч < с, сч, ц күзә- телә: весь > вич, счёт > чут, царь > чар.
Ч авазына тат. телендә бик күп тәкълиди сүзләр башлана (без барысын да алмадык).

...

Чын /чын/ - действительный, истинный, настоящий. Ул - чын кеше. - он - настоящий человек. Чын дуслык - истинная дружба.
Чын - чистый, сердечный, истинный.
Чын күңелдән тәбрик итәргә - искренне поздравить. Без әбине 90 яшьлек юбилее белән чын күнелдәнтәбрик иттек. - Мы сердечно поздравили бабушку с 90-летним юбилеем.
Чынаяк /чы̌наяқ/- чашка. Чынаягыңны бир әле. - дай-ка твою чашку.
Чынбарлык /чы̌мба ̊рлық/ - действительность, бытие.
Чынбарлыкта - (нар.) в действительности, на самом деле. Чынбарлыкта хәл бөтенләй башкача - в действительности дело обстоит совсем иначе.
Чынбарлыктагы һәр күренешнең үз атамасы бар.
Чынлап /чы̌ннап/ - в самом деле, впрямь; всерьёз, серьёзно. Чынлап сөйлисеңме? - серьёзно говоришь? Чынлап борчыла башлады - начал беспокоиться всерьёз.
Чынлык - достоверность, истинность, подлинность, правда.  Бу хәбәрнең чынлыгына иманым камил - в достоверности этого известия совершенно уверен.
Чынлыклы - (разг.) см. җитди , чын.  Чынлыклы йөз белән - с серьёзным лицом.
Чын-чынлап , Чын-чыннан - по-настоящему, со всей серьёзностью; истинно, полностью, целиком.  Тормышны чын-чынлап белү - знать жизнь по-настоящему. Чын-чынлап рольгә керү - целиком войти в роль.
Чыннан да [чы̌ннан да] - (вводн. сл.) и на самом деле, и действительно; и вправду, и впрямь.
Чыннан да,  уйлап карыйк әле - в самом деле, подумаем-ка. 
Син бу шигырьләрне чыннан да үзең яздыңмы? – ты эти стихи действительно сам написал?
Чың - звон, звенящий звук.

...

Чыгарга /чы̌ғарға/, чыгу,  чыга - выходить, выйти, выезжать,  выбираться, выступать, публиковаться. Син өйдән ничәдә чыгасың? - ты из дома во сколько выходишь? Ул доклад белән чыкты. - он выступил с докладом.



Чыгарып бетерү - вынести; вывезти; вывести (всё до конца).
Чыгарып кую/салу - выложить.
Чыгарып ташлау - выбросить.


Чыгыш /чы̌ғыш/- выступление, речь; происхождение; исходный. Чыгыш килеше - исходный падеж. Чыгышы белән Бөгелмә шәһәреннән ул. - Она родом из Бугульмы.

Чүпләргә, чүпләү, чүплә, чүпләмә, чүпли, чүпләми - сорить.

...

Чөгендер[/url] – свекла.
Чөнки /чө́ңки/– потому что, ибо, так как. Юлга чыкмадык, чөнки буран иде. - не отправился в путь, потому что был буран.

...

Чеби - цыплёнок.
Чиләк  /чиләк/- ведро; ведёрный.
Чишәргә /чишәргә/, чишү, чишә - развязывать; расстёгивать; решать.
Чишенергә /чише̌ңе̌ргә/, чишенү, чишенә - раздеваться, раздеться.
Чишмә - источник, ключ, родник; родниковый.