Лингвофорум

Огромное спасибо за отрывки!

Что неожиданно, мне даже и словарь ни разу не понадобился.

Что-то мы далеко отошли от топика.

Так вот, первые 18 рун Калевалы перевел на идиш Герш Розенфелд (קאַלעוואַלאַ: פֿאָלקס־עפּאָס פֿון די פֿינען , Hersh Rozenfeld.  New York:  Marstin Press, 1954.) Перевод, как выяснилось, не прозаический, а вполне правильный тетраметр:

און דער אַלטער װײַנאַמױנען
האָט אַ צײַט געלעבט צופֿרידן
אױף די פֿעלדער פֿון ווײַנאָלאַ,
אױף די קאַלעװאַלאַ-פּלײנען:
דאָרט געלעבט זיך און געזונגען
זײַנע לידער פֿול מיט חכמה:
גאַנצע טעג האָט ער געזונגען,
גאַנצע נעכט אַדורכגעזעסן
און באַזונגען אַלטע דורות,
און באַזונגען װעלט-באַשאַפֿונג.
ניט קײן קינדער, ניט קײן העלדן
זינגען אָט-די לידער איצטער,
אין די טרױערדיקע צײַטן,
בײַ דעם דור, װאָס גײט שױן אונטער.

(начало третьей руны)

Как известно, Генри Лонгфеллоу написал свои эпические песни в размере Калевалы и под сильнейшим влиянием финского эпоса. Перевод Песни о Гайавате был осуществлен Иегоашем и напечатал в 1910 году. Московское издательство Эмес издало в 1937 этот перевод в обработке Самуила Галкина. Вот отрывок из галкинского варианта:

דאָס בענטשן די קוקורוזע־פֿעלדער

זינג דאָס ליד פֿון הײַאַװאַטהאַ,
לױב די טעג פֿון גליק און פֿרידן,
װאָס עס זײַנען אָנגעשטאַנען,
אין דעם לאַנד פֿון די אָדזשיבװײס,
אין דעם ליבן לאַנד פֿון שלום;
לױב די הײליקע מנהגים,
דעם מאָנדאַמין סודותפֿולן,
לױב די ברכה אױף די פֿעלדער.

מ'האָט די בלוט-האַק טיף באַגראָבן
און דעם גרױזאַמדיקן קריגס-שטאָק,
יעדעס שלאַכט-געװער באַהאַלטן
און דאָס קריגס-געשרײ פֿאַרגעסן -
פֿרידן הערשט דאָרט צװישן פֿעלקער.
רויִק אומגײן קאָן דער יעגער,
בױען זיך זײַן בירקן-שיפֿל,
פֿאַנגען פֿישן אין די טײַכן,
שיסן הירשן, כאַפּן ביבערס;
רויִק קאָן די פֿרױ דאָ זאַמלען
זאַפֿטן פֿון די צוקערבײמער,
קלײַבן װילדן רײַז אין לאָנקע,
הירש- און ביבער-פֿעלן גאַרבען.

רונד אַרום דעם שטילן דערפֿל
האָט געגלאַנצט די קוקורוזע,
האָט געגרינט אין ברײטע פֿעדער
און אין גאָלדלאָקן מאָנדאַמין,
שענקנדיק דעם לאַנד זײַן שפֿע.

Наконец, Лейзер Вольф (1910-1943) написал свою поэму-пародию Эвигинго (עוויגינגאָ) в размере Песни о Гайавате. Этот мрачноватый стеб, изданный в 1934 году в Вильнюсе, является замечательнейшим образцом идишского постмодерна.

דאַנקט דער אַלטער און ער לאָזט זיך
צום פּראָפֿעסאָר מיראָגרײַעװ.
אַלע װײסן און מען װײַזט אים:
דאָרטן אױפֿן הױכן בערגל
שטײט אַ זײַל, אַ ריז, אַ טורעם,

דרײען זיך אַרום די װאָלקנס.
אינעװײניק אין דעם טורעם
גײען טישן, מענטשן, קינדער,
פֿון מעטאַל, פֿון פּעלץ און װאַטע.
דער פּראָפֿעסאָר אין אַ פּעלצל

עסט אַ פֿלױם פֿון דער לבֿנה,
רעדט זיך מיטן מאַרס און װיצלט
זיך מיט דער פּלאַנעט װענערע.
אױף אַ שפּוליק בײַ זײַן אױער
דרײט זיך אונדזער ערד אַרומעט,

שטערן קוקן אין די פֿענסטער,
שיטן זיך און לאַכן ליכטיק.
- אָ, װאָס מאַכסטו, גוטאַמינגאָ?
אַלט-געטרײַער פֿרײַנד, װאָס מאַכסטו?
און װאָס מאַכט דײַן זון, דער ליבער

מיטן נאָמען עװיגינגאָ?
גוט, איך װעל דיר מאַכן ייִנגער.
זעץ זיך, רו זיך אָפּ אַ רגע -
און ער עפֿענט אױף אַ קאַסטן
פֿול מיט לעבעדיקע הערצער:

קלײַב זיך אױס אַ האַרץ, מײַן ליבער,
קלײַב זיך אױס אַ האַרץ, נו גיכער:
פֿאַרטיק! אײַצטער װערסטו ייִנגער!
קרעפֿטיקער, געזינטער, פֿרישער,
שטעל זיך צו דער אַרבעט, פֿלינקער!

ביסט אַן אַרבעטער געװאָרן!
איצטער װילסטו פֿליגלען? - ביטע!
נאָר װאָס דאַרפֿסטו, חבֿר, פֿליגלען?
זעץ זיך אין האַרמאַט, איך גיב אַ
שאָס - דו פֿליסט צו אַלדע העלן!

אָט ביסטו אױף דער לבֿנה,
סמעטענע איז דאָ דער באָדן,
און אָט ביסטו אױף דער זון שױן,
זיס איז זי און געל װי האָניק.
כ'טונק דיר אָפּ אין װוּנדערװאַסער -

און אַ קינד ביסטו אַ נאַקעטס,
קלײנע פֿליגעלעך װי בלעטלעך -
און דו פֿלאַטערסט צװישן שטערן
ביז דו װערסט אַלײן אַ שטערן.
איצטער קום צוריק אַרונטער

אױף דער פּראָסטער ערד אַ ביסל.
כ'פֿלאַנץ דיר אײַן די פֿרישע דריזן,
אופֿגעהאָדעװעט אין װינום
גומילעקמירום קדחות
און דו װערסט אַ ריז, אַ גבור,

דו צערײַבסט די ערד אױף אַרבעס
און דו קאָכסט אַן אַרבעס-קאַשע,
און דו גיסט אַ בלאָז - פֿאַרלעשן
זיך די שטערן, די לבֿנה;
מיט דער זון װי מיט אַ זענעפֿט

רײַבסטו אײַן דײַן קראַנקע פּלײצע.
פֿינסטער װערט אין אַלע רױמען,
גאָרנישט, נאָר דײַן קראַנקע פּלײצע.
און דו ביסט מיר שױן דערעסן,
נעם איך און איך גיב דיר שמעקן

שמעקמיר אום עטומאַרומעט -
און עס װערט פֿון דיר אַ גרײַפּל
און פֿון גרײַפּל װערט אַ פּולװער,
און פֿון פּולװער װערט אַ װינטל,
און פֿון װינטל װערט אַן אָטעם,

און פֿון אָטעם װערט אַ בלעזל,
און פֿון בלעזל װערט אַ בורבל,
און פֿון בורבל בלײַבט אַ שױמל,
שױמל-שימער-גאָרגל-גאָרנישט;
גאָרנישט װערסטו אין דעם גאָרנישט

און איך מאַך אַ נײַעם גאָרנישט,
ערד און װאַסער, זון און פֿײַער,
אַ לבֿנה פֿון אַ בלעכל
און אַ ייִנגל פֿון אַ בעבל.
װערט מיר אומעטיק - צעמאַך איך,
װערט מיר טרױעריק - באַשאַף איך
ערד און הימל,

מײדל - ייִנגל,
גוטאַמינגל,
עװיגינגל.

(концовка)

Вот таким вот странным образом тетраметр Калевалы лег в основу идишской постмодернистской поэмы за 20 лет до публикации еврейского перевода самой Калевалы и задолго до известной книги Лиотара.

Цитата: Laplandianлапландскэ кантн

Разве на идиш не звучало бы красивее "laplandiš kantele" ?

Цитата: ИванЪ РабиновичьИли из рода "помидорэс"

В литературном идише будет помидорн, хотя некоторые действительно говорят помидорэс.

"Иберзецунг" это на идиш ? Или из рода "помидорэс"

Цитата: LaplandianYou wait in the rain - you walk
Through the snow. We give you
Our blood. We want you to know.

Manowar, Army of Immortals.

Ух ты, какие познания - и в музыке и в иврите    

Цитата: LaplandianОй, Катенькэ, сволт гивэн фар мир дэр грэстэр фаргиныгн цу хапм мыт айх а шмуэс аф эбрэиш, нор вос же кэн эх тон, а до, ин унздырэ тундрэдыкэ лапландскэ кантн, рэтмэн рак аф идыш ун мыкэн ныт к'н иврит бихлал, хоч нэмт мир ун аргет.

Ун ву из ди иберзецунг??

Цитата: Katarina Magna
Я смотрю тут многое заканчивается идишем, хоть бы уж, для приличия, на иврите поговорили.    
Идиш-то уже живее всех живых, как Ленин  

Ой, Катенькэ, сволт гивэн фар мир дэр грэстэр фаргиныгн цу хапм мыт айх а шмуэс аф эбрэиш, нор вос же кэн эх тон, а до, ин унздырэ тундрэдыкэ лапландскэ кантн, рэтмэн рак аф идыш ун мыкэн ныт к'н иврит бихлал, хоч нэмт мир ун аргет.  

Цитата: ИванЪ Рабиновичь с лёгким недоумением в голосеДействительно, в чём связь?

А вот мой друг сейчас переводит Калевалу на идиш с соблюдением размера и аллитераций оригинала. Не так-то это просто, учитывая, что финское ударение всегда на первом слоге, а в идише - в 50 процентах случаев наоборот. Другой мой знакомый, др. Эршл Глэйзэр, сейчас занимается переводом Калевалы на идиш четырехстопным анапестом. Звучит весьма эпически.

Прозаический, но довольно хороший перевод Калевалы на идиш был осуществлен еще лет 50 назад. К сожалению, не помню автора.

Логично