Главное меню
Мы солидарны с Украиной. Узнайте здесь, как можно поддержать Украину.

Е хәрефе

Автор _Swetlana, мая 21, 2015, 21:09

0 Пользователи и 1 гость просматривают эту тему.

_Swetlana

а ̊ ы̌ е̌ о̌ ө̌ қ ғ w ...
Е
Егарга [йы̌ғарға], егу, ек, ега  - повалить, сбрасывать.
Көрәштә аны аяк чалып ектылар - в борьбе его повалили подножкой.
Ат җайдакны екты - конь сбросил всадника.

Егерме [йе̌ге̌рме] - двадцать.
Җыелышка егерме кеше килгән - на собрание пришли 20 человек.
Егерме еллык - двадцатилетний.
Мәктәпнең егерме еллык юбилее булды - был двадцатилетний юбилей школы.
Егерме литрлы - двадцатилитровый.
Бу бидон егерме литрлы - этот бидон двадцатилитровый.
Егерменче [йе̌ге̌рме̌нче] - двадцатый.
Чиратта мин - егерменче - в очереди я - двадцатый.
Егермешәр [йе̌ге̌рме̌шәр] - по двадцать.
Колхозчыларга егермешәр кило бал өләштеләр - колхозникам раздали по 20 кило мёда.
Егет [йе̌гет] - юноша, молодой человек, парень; поклонник, ухажёр.
Шәп егет - добрый молодец.
Урамда егетләр күренде - на улице показались парни.
Гүзел, сине егетең чакыра - Гузель, тебя твой парень вызывает.
Егет кеше ут чәчеп торырга тиеш.

Егет икәнсең - молодчина!
Мин әйткән эшне эшләгәнсең. Рәхмәт! Егет икәнсең!
Егет чак - молодость.
Егет чакта алар Кавказ тауларына менгәннәр - в молодости они совершали восхождения на Кавказские горы.
Егылырга [йы̌гы̌лы̌рға], егылу, егыла - упасть, полечь, слечь.
Бер исерек кеше егылган һәм тора алмый - какой-то пьяный упал и не может подняться.
Ул авырып егылды - заболев, он слёг.

Егылып төшәргә - упасть, свалиться.
Бала караваттан егылып төште һәм елый башлады - ребёнок упал с кровати и заплакал.
🐇

_Swetlana

Ел [йе̌л]
1. год.
Үткән ел - прошлый год ( в прошлом году).
Узган елда (былтыр) - в прошлом году.
Киләсе ел - будущий (наступающий) год.
Туган ел - год рождения.
Күп елга - на многие годы, на много лет.
Өч елда - за (в) три года.
Ел вакытлары - времена года.
Елның дүрт фасылы - четыре времени года.
Еллар үтү белән - по прошествии ряда лет, с годами, со временем.
Еллар үтә тора - годы идут (проходят).
Сугыш еллары вакыйгалары - события военных лет.
Уку елы - учебный год.
Утызынчы еллар - тридцатые годы.
Ел елга охшамый (елы елга килми) - (погов.) год на год не приходится.
Язгы бер көн ел ашата - (посл.) весенний день год кормит.
Яңа ел - НГ.
Яшьлек елларында - в пору молодости.

2. время, срок.
Солдатка каралыр ел җитте - наступил срок призыва в солдаты.
Елын тутырып кайту - вернуться, отслужив срок.

3. возраст, год.
Елы туры килми - возраст не подходит.
4. (в сочет. с числ. колич.) -летний, -летие.
Узган ун ел эчендә - в течение прошлого десятилетия.
Утыз ел тыныч яшәү чоры - тридцатилетний период мирной жизни.
Дүрт ел элек булган хәлләр - события четырёхлетней давности.


Ел артыннан ел - год за годом.
Ел әйләнә - круглый год.
Ел әйләнәсендә - круглый год, зиму и лето.
Ел әйләнәсендәге - круглогодичный, круглогодовой.
Ел буе - круглый год, за год, в течение года.
Ел буена - круглый год, за год, в течение года.
Ел буена фигыльне өйрәндек - целый год учили глаголы.
Ел буена 3 контроль эш булды - в течение года было 3 контрольных работы.
Безне ел буена Әкълимә апа укытты - нас в течение года учила Аклима апа.

Елга (елына) бер (ике) - раз (два раза) в год.
Елдан-ел - из года в год.
Ел саен - ежегодно, каждый год.
Алар ел саен Төркиягә баралар - они каждый год ездят в Турцию.
Елдан-елга - год от году.
Елын-ел - (разг.) ежегодно, каждый год; из года в год.
Елның-елында - из года в год, каждый год, ежегодно.
Елы [йе̌лы] - годовщина.
Әтинең елын үткәрдек - делали годовщину отца.
Елына [йе̌лы̌на] - за год.
Акционерлык җәмгыятенең елына йөз егерме миллион кереме бар - у акционерного общества за год 120 миллионов (денежных) поступлений. 

Елында - (нареч.)
1. в течение (на протяжении) года; за год.
Ат аенда, ир елында танылыр - (посл.) конь познаётся в течение месяца, а мужчина - в течение года.
2. в том же году; в тот же год.
Елында әйләнеп кайту - вернуться в том же году.

Ел тәүлеге - полный календа́рный год.
Елы белән, Елы-елы белән - годами, иной год.
Елы килде, Елы килеште - год выдался (о благоприятных погодных условиях).
Елын уздыру - справить годовщину (какой-л. календарной даты).
Елдан чыгу - выйти из какого-л. возраста.
🐇

_Swetlana

Елак [йы̌лақ] - плакса.
Бу сабый бик елак икән - этот малыш большая плакса, оказывается.
Елан [йы̌лан] - змея.
Урманда балалар кара елан күргәннәр - в лесу дети видели гадюку.
Елан елы - год змеи.
Ул елан елында туган - он родился в год змеи.
Елап җибәрергә - заплакать.
Еларга [йы̌ларға], елау, елый - плакать, хныкать.
Кыз бала көне буе елаган - девочка плакала целый день.
Елый-елый [йы̌лы́й/йы̌лый]  - плача.
Кыз елый-елый сөйләп бирде - девушка, плача, изложила.
Елга  [йы̌лға]- река, речной.
Елга уртасында утрау бар - посередине реки есть остров.
Идел елгасы - река Волга.
Тау елгасы - горная река.
Ташкын елгасы - бурная река.

Елга тамагы - устье.
Кама Тамагы районы елга тамагында урнашкан.
Еллык [йы̌лық] - годичный, годовой; годовщина.
Рәис бүген еллык хисап бирде - Раис сегодня дал годичный отчёт.
Елмаерга [йы̌лмайы̌рға], елмаю, елмай, елмая - улыбаться.
Каршысында, елмап, бер кыз басып тора - на виду, улыбаясь, какая-то девушка стоит. 
Елмаю [йы̌лмайу] - улыбка.
Әнинең битенде бәхетле елмаю - на лице матери счастливая улыбка.
Елъязма [йы̌лйазма] - летопись.
"Мәдәни җомга" газетасында "Республика елъязма"сы дигән рубрика бар - в газете "Культурная пятница" есть так называемая рубрика "Республиканская летопись" .

Ераграк [йы̌рағрақ] - далековато; дальше.
Безнең авыл еранрак, шуңа күрә кайтып йөри алмыйбыз - наша деревня далековато, поэтому мы не можем прийти пешком.
Ерак [йы̌рақ]- далеко; далёкий, дальний.
Ерак җирдән кайткан абый бәләкләр өләште - вернувшийся из дальней земли старший брат раздавал подарки.
Еракка [йы̌раққа] - далеко.
Егет еракка китте - парень далеко ушёл.
Еракта [йы̌рақта] - вдалеке, вдали.
*Еракта күк күкрәгәне ишетелә - вдали слышны раскаты грома.
Ерактагы [йы̌рақтағы] - далёкий.
Ерактагы дустым миңа хат җибәргән - далёкий друг послал мне письмо.
Ерактан [йы̌рақтан] - издалека.
Ерактан бер тавыш ишетелде - издалека доносился какой-то голос.


🐇

_Swetlana

Ерткыч [йы̌ртқыч] - хищник; хищный; жестокий; изверг.
Зоопаркта ерткыч хайваннар да яши - в зоопарке содержатся и хищники.
Ертык [йы̌ртық] - дырявый, рваный; разорванный; прореха.
Аның курткасы ертык - его куртка разорвана.
Ертырга [йы̌ртық], ерту, ерта - рвать; пахать; бороздить.
Малай күлмәген ерткан - мальчик порвал рубашку.
Ефәк [йе̌фәк] - шёлковый, шёлк.
Әбигә ефәк яулык бик ошады - бабушке очень понравился шёлковый платок.
Еш [йыш], Еш-еш - (нар.) часто, густо (сеять);  частый, густой (лес); часто, частенько.
Улым хатны еш яза - мой сын часто пишет письма.
Ешлык [йы̌шлық] - частота; частотный.
Татар теленең ешлык сүзлеге әзерләнә - приготовь частотный словарь татарского языка.
🐇

Фанис

Е – бу хәреф иҗек һәм сүз башында килгәндә йĕ һәм йыˇ аваз тезмәләрен белдерә.


sail



sail

Төшенәрле.
Әмма "бөтен" дигән сүздә Е һәрфе иҗек башында торса да йĕ һәм йы авазларын белдермей бит.


Фанис

Цитата: sail от сентября  9, 2017, 16:47
Төшенәрле.
Әмма "бөтен" дигән сүздә Е һәрфе иҗек башында торса да йĕ һәм йы авазларын белдермей бит.
Күрәсең биредә Әхмәтьянов гомумән хәрефнең кулланышы турында түгел, тик хәрефнең сүз башында белдергән авазы турында гына сөйли. :)

Бөтен сүзендә е хәрефе кулланылса да, ө авазы әйтелергә тиеш. Ә, мәсәлән, тереклек сүзендәге аваз турында Э хәрефе турындагы бүлектә укырга кирәк, күрәсең.

sail

"иҗек һәм сүз башында килгәндә" - "уэн ит камз әт зе бегиниң ов силабл энд уөрд" түгелме бит?

Фикремчә, ал ердә былай язылу кирәк иде: ...сүз башында xәм өнле тавыштан суң торган ижек башында килгәндә йе xәм йы аваз тезмәләрен белдерә".
Бу фикрем дөресме?

Фанис

Цитата: sail от сентября  9, 2017, 19:14
"иҗек һәм сүз башында килгәндә" - "уэн ит камз әт зе бегиниң ов силабл энд уөрд" түгелме бит?
Мин инглиз телен белмим. :)

Цитата: sail от сентября  9, 2017, 19:14Фикремчә, ал ердә былай язылу кирәк иде: ...сүз башында xәм өнле тавыштан суң торган ижек башында килгәндә йе xәм йы аваз тезмәләрен белдерә".
Бу фикрем дөресме?
"Иҗек башында һәм сүз башында" ягъни "В начале слога и в начале слова". Мәсәлән, кыерсыту сүзендә е хәрефе сүз башында килми, әмма иҗек башында килә. Тереклек сүзендә е хәрефе сүз башында да, иҗек башында да килми.

"Өнле тавыш" диеп нәрсәне атадыгыз?

sail

Өнле тавышлар - а, ә, ы, ө вә башка шу кебек тавышлар. Мәсәлән, "кыерсыту"-дагы Ы өнле тавыш. Е өнле Ы-дан суң тор, ягни йы булып укыла.
Тереклектә Е өнсез тавыштан суң тор, шу сәбәбле йы булып укылмый.

Быстрый ответ

Обратите внимание: данное сообщение не будет отображаться, пока модератор не одобрит его.

Имя:
Имейл:
Проверка:
Оставьте это поле пустым:
Наберите символы, которые изображены на картинке
Прослушать / Запросить другое изображение

Наберите символы, которые изображены на картинке:

√36:
ALT+S — отправить
ALT+P — предварительный просмотр