Взаимопонимаемость тюркских языков.

[LOSTaz]

Продолжаю тему, поднятую в  Azəricə vs. Türkmençe

Будем рассматривать тексты на разных языках таким образом:

Жирным - однозначно понятное. Красным -
непонятное. Желтым -
условно-понятное (если
напрячься, подумать,
без полной уверенности)

Надо бы одну общую тематику текстов выбрать.

[Borovik]

Надо бы одну общую тематику текстов выбрать.

Ковроткачество? 

[Borovik]

Вот башкирский текст, предлагаю его откомментировать на предмет понимания/непонимания

Билдәле булыуынса, башҡорттар элек-электән малсылыҡ менән шөғөлләнгән. Йылҡы малы менән бер рәттән һарыҡ малын да күпләп үрсеткән. Шуға күрә, башҡорттарҙың көнкүрешендә һарыҡ йөнөнән балаҫ һәм келәм һуғыу ныҡ үҫешкән булған. Уларҙы торлаҡты йыһазландырыу өсөн файҙаланғандар.
Ата-бабаларыбыҙҙан ҡалған боронғо балаҫ һуғыу традицияһын тергеҙеү һәм популярлаштырыу маҡсатында, Әлшәй районы Дим-Өршәк төбәгенең балаҫ фестивален үткәреү тәҡдиме менән мөрәжәғәт итте.

[LOSTaz]

Билдәле булыуынса, башҡорттар элек-электән малсылыҡ менән шөғөлләнгән. Йылҡы малы менән бер рәттән һарыҡ малын да күпләп үрсеткән. Шуға күрә, башҡорттарҙың көнкүрешендә һарыҡ йөнөнән балаҫ һәм келәм һуғыу ныҡ үҫешкән булған. Уларҙы торлаҡты йыһазландырыу өсөн файҙаланғандар.
Ата-бабаларыбыҙҙан ҡалған боронғо балаҫ һуғыу традицияһын тергеҙеү һәм популярлаштырыу маҡсатында, Әлшәй районы Дим-Өршәк төбәгенең балаҫ фестивален үткәреү тәҡдиме менән мөрәжәғәт итте.

[LOSTaz]

Ковроткачество?

Вряд ли у всех тюрков такие тексты найдутся.

[LOSTaz]

Давайте уж Вавилонскую Башню.

Казахский

Жер бетіндегі бүкіл адамзат бір тілді, бірдей сөздерді қолданды.
Адамдар шығыста көшіп жүргенде Шинар жерінде бір жазық алқапты тауып, соған орналасты.
Олар бір-біріне: «Келіңдер, кірпіш кұйып, оны отқа күйдірейік!»--деді де, тас орнына күйген кіріпіш әк орнына қарамай алды.
«Өзімізге қала және төбесі көкке жететін зәулім мұнара тұргызайық. Осылайша өз атымызды шығарайық, сонда біз жердің түкпір-түкпіріне бытырап кетпейміз».--десті.
Ал Жаратқан Ие көктен түсіп, адамдар тұғызып жатқан қала мен мұнараға көз салды:
«Олар біртұтас халық болып, бірдей тілде сөйлеп, мынаны істей бастады. Бұдан былай олар ойындағыларын жүзеге асырмай қоймайтын болады.
Енді Біз жерге түсіп, бірін-бірі түсінбеулері үшін олардың тілін шатастырып жіберейік», -- деді.
Осылайша Жаратқан Ие оларды сол жерден бүкіл жер бетіне бытыратып жіберіп, қала құрылысын тоқтатты.
Сондықтан қалаға Бабыл деп ат қойылды, өйткені Жаратқан Ие сол жерде бүкіл әлемдегі тілді шатастырып, адамдарды жер бетіне бытыратып жіберді.

[Удеге]

Билдәле булыуынса, башҡорттар элек-электән малсылыҡ менән шөғөлләнгән. Йылҡы малы менән бер рәттән һарыҡ малын да күпләп үрсеткән. Шуға күрә, башҡорттарҙың көнкүрешендә һарыҡ йөнөнән балаҫ һәм келәм һуғыу ныҡ үҫешкән булған. Уларҙы торлаҡты [/b]йыһазландырыу өсөн файҙаланғандар.
Ата-бабаларыбыҙҙан ҡалған боронғо балаҫ һуғыу традицияһын тергеҙеү һәм популярлаштырыу маҡсатында, Әлшәй районы Дим-Өршәк төбәгенең балаҫ фестивален үткәреү тәҡдиме менән мөрәжәғәт итте.

Узб.аналоги понятого(заодно проверите):
1 "...бошқирдлар азал-азалдан молчилик билан шуғулланган" Я определялся еще по словам аллақачон, аллапайт, аллақаерда и.т.д.
2. "Йилқи моли билан бир (қаторда?сариқ???) моли ҳам кўплаб учраган".
3. "Шунга кўра, бошқирдларнинг ..................палас ҳам гилам тўқувлик .......бўлган" Палас опознал по русскому! Не уверен.
4. Улардан тўрлоқни жиҳозлантириш учун фойдаланганлар"
5. "Ота-боболаримиздан қолган бурунги палас тўқув анъаналарини тургузув (в такой форме в узб не употр. но понятно) ҳам оммалаштириш мақсадида ............................палас фестивалини ( почему не байрамини) ўтказиш тақдими билан мурожаат этди.   

[Удеге]

"конкореш" это турмуш, быт? В узбекском разг. слыхал кунтурмуш. Забавно.

[LOSTaz]

Удеге, а эти тексты можете прокомментировать?

Azərbaycan xalq - tətbiqi sənəti və onun bir qolu olan xalçaçılıq xalqın milli mədəniyyəti tarixində özünəməxsus yer tutur.


Xalq sənətlərinin ən geniş yayılmış növü Azərbaycan xalqının məişətində özünə möhkəm yer tutmuş və az qala xalqın rəmzinə çevrilmiş xalça sənətidir. Müxtəlif naxış elementləri və təsvirlərlə bəzədilən xovlu və xovsuz xalçalar dəyələrin, çadırların, alaçıqların, habelə yaşayış evlərinin və digər binaların divar bəzəklərində, döşənməsində istifadə edilir, eyni zamanda yüksək estetik əhəmiyyət kəsb edir.

...amma qəfilcən sükut çökdü. Yüxunun seyrək toranlığı
içində Zaur, hətta bir qədər təəccübləndi də. Axı necə oldu ki,
böyük otelin bütün hay-küyü, yad, özgədilli danışıqların
hənirtisi, haradansa, çox uzaqlardan eşidilən musiqi sədaları
(saksafon, royal, zərb alətləri çalırdılar), liftin hərəkəti-bütün
başqa səslər — qəfilcən qeyb oldu və bütün bu tanış səslərlə
birlikdə okeanın da uğultusu kəsildi...
Gecəyarıdan keçmişdi. Vaxt cədvəli, adamların yatıb-durma
məqamları bütün dünyada təqribən eyni cürdür və bu cədvəlin
hökmü insanların icad etdikləri maşınların, mexanizmlərin,
alətlərin səsləriylə bərabər təbiətin möhtəşəm xilqəti —
okeanın da səsini qısmışdı elə bil.
Yuxunun yapışqantək çiriş horrasında (buraların havası
kimiydi bu horra) çapalayıb ayıqlığa çıxmağa cəhd edərkən
Zaur düşünürdü: yəqin Firəngiz otağın pəncərəsini örtüb,
vəssalam: səskeçirməz pəncərələr dişarıdakı bütün səsləri,
küyləri, danışıq-hənirtiləri eşidilməzləşdirib, Zaurun
yarıyuxulu-yarıoyaq şüurundan kənar edib.
Elədir ki, var, qu desən qulaq tutulan cinkiltili sükutdan
sonra otaq həm də qaranlığa

[Darkstar]

Желтый цвет вы намеренно выбрали?

[Darkstar]

Понятная часть не выделяется, поскольку идет по умолчанию (ссылка: учебник логики)

[Darkstar]

Ковроткачество?

Вряд ли у всех тюрков такие тексты найдутся.

Коневодство...?

[Darkstar]

Разве азербайджанец может понять слово "булган", "шуга"?

[Borovik]

2. "Йилқи моли билан бир (қаторда?сариқ???) моли ҳам кўплаб учраган".

Не, глагол другой. үрсетеү - это разводить. үрсеү - размножаться

[LOSTaz]

Разве азербайджанец может понять слово "булган", "шуга"?

"Шу" из турецкого известно.
Другое - догадаться можно.

Хотя, признаю, тут всё от человека зависит.

[Borovik]

Хотя, признаю, тут всё от человека зависит.

Бывает, человек не может понимать соседний близкородственный язык...

тут влияет: степень владения родным, опыт взаимодействия с родственными (близкими и дальними) языками, общая эрудиция и смекалка. Да и просто желание/нежелание понимать другой язык...

[Удеге]

Не, глагол другой. үрсетеү - это разводить. үрсеү - размножаться

Да-сс.. Неправильно прочел слово. А урчитмоқ я б узнал. Оно просто есть и в узб.
Даже слышал пару тройку раз. "Где корова?" "Урчитгани опкетишди."
Допер, что одно слово там русизм. 

[LOSTaz]

Узбекский

Samarqand shahridagi "Chorsu" san'at galereyasida "O'zbekiston milliy gilamchiligi" mavzuidagi ko'rgazma ochildi.

Samarqand Davlat muzey-qo'riqxonasi hamda "Chorsu" san'at galereyasi hamkorligida tashkil etilgan ko'rgazmada Nurota tumani hududlarida to'qilgan noyob gilamlar namoyish etilmoqda. Mazkur gilamlar turi va tayyorlanish usullarining o'ziga xosligi bilan ham diqqatni tortadi. "Buxoro Ipak gilami" qo'shma korxonasida gilamchilik san'atining qadimiy an'analari asosida ishlab chiqarilayotgan gilamlar ham ko'pchilikda katta qiziqish o'yg'otmoqda.

[Удеге]

Azərbaycan xalq - tətbiqi sənəti və onun bir qolu olan xalçaçılıq xalqın milli mədəniyyəti tarixində özünəməxsus yer tutur.

Xalq sənətlərinin ən geniş yayılmış növü Azərbaycan xalqının məişətində özünə möhkəm yer tutmuş və az qala xalqın rəmzinə çevrilmiş xalça sənətidir. Müxtəlif naxış elementləri və təsvirlərlə bəzədilən xovlu və xovsuz xalçalar dəyələrin, çadırların, alaçıqların, habelə yaşayış evlərinin və digər binaların divar bəzəklərində, döşənməsində istifadə edilir, eyni zamanda yüksək estetik əhəmiyyət kəsb edir.

...amma qəfilcən sükut çökdü. Yüxunun seyrək toranlığı
içində Zaur, hətta bir qədər təəccübləndi də. Axı necə oldu ki,
böyük otelin bütün hay-küyü, yad, özgədilli danışıqların
hənirtisi, haradansa, çox uzaqlardan eşidilən musiqi sədaları
(saksafon, royal, zərb alətləri çalırdılar), liftin hərəkəti-bütün
başqa səslər — qəfilcən qeyb oldu və bütün bu tanış səslərlə
birlikdə okeanın da uğultusu kəsildi...

Озарбайжон халқ татбиқий санъати ва унинг бир қўли бўлган "халчачилик" халқ миллий маданияти тарихида ўзига хос ер тутади.

Халқ санъатларининг энг кенг (ёйилмиш) тарқалган (нави) тури Озарбайжон халқининг маишатида ўзига маҳкам ер  тутган ва аз. шаҳар аҳлининг рамзига чеврилган .........
санъатидир. .......... нақш элементлари ва тасвирлар-ла безатилган ҳовли ва ҳовуз .............................бинолар деворларининг безакларида ..............................истифода этилади, айни замонда юксак эстетик аҳамият касб этади.

...аммо кофи(уст.узб.) сукут чўкди. Руҳининг? зийрак теранлиги ичида Заур ҳатто бир қадар таассуфланди. Ахир не бўлдики, буюк отелнинг бутун хай-кўчаси(кўй тоже есть. в устойчивом сочетании кўча-кўйлар), ёт, ўзга тилли ...............................узоқлардан эшитилган мусиқий садолари (саксофон, рояль, зарб ........ чалардилар) лифтнинг ҳаракати - бутун бошқа саслар(товушлар. сас тоже есть.) - кофиланди ва бутун бу таниш товушлар-ла бир бўлган  океанида уқувлилиги кесилди. 

Не отмеченное - понятно. Хоть и сомневаюсь кое в чем. Интересно, что именно заимствования, поведшие себя в языках по-разному, мешали пониманию. За словами таассуф, чеврилган(решил: вплетен. нашлось слово чавра - жив. изгородь), кофи(уст.в узб.  достаточно, -ный), зийрак (в узб. есть еще сийрак) все же полез в словарь. Есть таассуф(сожаление) и таассуб(подражание уст.кн.). Решил, что в азербайджанском таассуф стал таассуб. Прикладное исскуство в узб. амалий санъат. Но татбиқий понятен. Как-то так.

[Dana]

Digər = digar же.

[LOSTaz]

аз. шаҳар

Нет. "аз гала" тут означает "почти"

Руҳининг?

yuxu - сон

xalçaçılıq

ковроткачество

Müxtəlif

Разнообразный.

dəyələrin, çadırların, alaçıqların, habelə yaşayış evlərinin

землянка (хижина), шатёр, войлочный шатёр и даже хилых домах

digər

Другой.

döşənməsində

В расстилании.

qəfilcən

Вдруг, неожиданно.
кофи - kafi

danışıqların hənirtisi

Тихие звуки разговоров

haradansa

Откуда-то.

çox

Много, очень.

alətləri

Инструменты.

qeyb olmaq

Исчезать.

uğultusu

Гул.

чеврилган

Это же не заимствование. Çevrilmək - превратиться.

Всё, в принципе, поняли.

[Удеге]

"аз гала"

"оз  қола"

yuxu

Да-с. "уйқу" узб.

döşənməsində

"тўшанишида"

qeyb olmaq

"ғойиб бўлмоқ"

не заимствование

Я имел в виду эти таассуфы.. Да, какие-то нюансы.

[Dana]

А как насчёт этого?

Ол ангел, Сайтан, Еванаң чылан пастыра чоохтасхан. Ағаа чойланыбызып, аны Худай сӧзін испеске кӧӧктірген. Iди Сайтан Худайның «ӱлгӱ тутчатханын» алай аның иң пӧзік положениезін ыырластығ критикаа кирген. Сайтан сурығ турғысхан: Худай ӱлгӱні орта тутча ба паза позының подданнайларының кирексіністерінеңер сағынча ба? Iдӧк Сайтан ікінҷілеске кирген: пірее дее кізі позының Худайға саңай пирінгенін арачылап полар ба? Позын андағ чолҷа апарып, Сайтан Худайның ыырҷызы пол парған, мына аннаңар ол Сайтан Дьявол тіп адалча (Бытие 3:1—5; Иов 1:8—11; Откровение 12:9).

[Удеге]

Chorsu"

Чорсу - четыре воды, таджико-узб. Название места.

gilamchilig

ковроделие

ko'rgazma

выставка

qo'riqxona

В данном случае: заповедник

tuman

это там сейчас районы так называют

to'qilgan noyob gilamlar

сплетенные редкие ковры

Mazkur gilamlar

сии ковры. Мазкур книжное и газетное слово со смыслом этот, эти...

tayyorlanish

здесь: изготовление

o'ziga xosligi

своебразность.

diqqatni tortadi

привлекает внимание. букв. притягивает.

qo'shma korxona

новообразование, кажись: "совместное предприятие"

ko'pchilikda katta qiziqish o'yg'otmoqda

написано с ошибкой латинской: o'yg'otmoqda, а надо: уйғотмоқда. "во множестве(людей) пробуждает интерес"

gilam

ковер.

çadır

неправильно прочел. чодир и в узб. есть.

[huaxia]

Күтемін. Қашан кездесеміз.

"Жду когда придёшь"?

это на киргизском или казахском?