Главное меню
Мы солидарны с Украиной. Узнайте здесь, как можно поддержать Украину.

Казахско-кыргызский глоссарий

Автор Фанис, октября 15, 2016, 15:21

0 Пользователи и 1 гость просматривают эту тему.

Фанис

СВЯЩЕННЫЙ

кб. багъалы, сыйлы (по уточнению Таулана, "священный" скорее шам, а у этих слов немножко другие значения)

кум. сыйлы, артыкъ даражада гьюрметли

кр.тат. muqaddes, aziz, evliya, eren
тат. мөкатдәс
узб. муқаддас, табаррук

каз. киелі; ардақты; қадірлі;

крг. диний, ыйык
куман. ыйых, азиз

хак. ызых
тыв. ыдыктыг

тат. изге
каз. ізгі

каз. қасиетті;
крг. касиеттүү


Фанис

ЧЕРДАК

тат. чардак, чарлак
башк. сарлаҡ
кб. чардак
кум. чарлакъ
караим. чардак, чардакъ, чардах, цардак
ктат. çardaq

каз. шатыр
крг. чатыр

Фанис

ЧЕРТОПОЛОХ

кб. шайтан чыгъанакъ
кум. шайтантаякъ
тат. шайтан таягы

ктат. qara yandıq

узб. ќушќўнмас

крг. коко тикен, төө тикен
каз. ошаған; түйетікен

Фанис

ХАРАКТЕР

КБ          - хали

Кум.       - хасият

Кр.т.      - табиат
Узб.       – табиат

Тат.        – холык
Караим. (галич., трак.) - кылык, кылых

Каз.       - мінез
Крг.       - мүнөз


Чув.       – кăмăл

Фанис

КИСЛЫЙ

кб. мысты

кр.тат. ekşi

кум. туршу,
кр.тат. turşu

башк. әсе
тат. әче
караим. аччы, ачы, эччи
кум. аччы
ног. ашшы
каз.  Ащы
В КБ тоже "ачы" есть - горький, кислый

узб. нордон, аччиқ
уйг. аччиқ, чүчүмәл

каз. қышқыл
кырг. кычкыл


Фанис

СЕРЫЙ

КБ                   - боз
Крымс.           - боз,
Киргиз.          - боз
Узбек.            - бўз
тат.                 - бүз

Крымс.           - кульренки
Узбек.            - кулранг

Кумык.           - кюлтюс, кюлсипат;
башк.             - көл төҫлө

Татарс.           - соры
Башк.             - һоро

Киргиз.          - сур
Казах.            – сұр

Фанис

МЕДЛЕННО

кб. акъырын, акъыртын
тат. акрын, әкрен, озак
каз. ақырын; баяу; бәсең; шабан
крг. акырын, акырындык менен
кр. ağır-ağır, aqrın-aqrın

кум. аста, юваш, асталыкъ булан
уйг. аста, алдирмай
уйг. аста-секин

кум. юваш
кр.тат. yavaş, yavaş-yavaş
караим. (крым.) йаваш

каз. жай
крг. жай


Фанис

            КАТИТЬСЯ (о колесе, мяче)      КОЛЕСО

кб.       тёнгере-                                      чарх
кум.     дёгере-                                       дёгерчик (дёгюрчек)

тат.      тәгәрә-                                       тәгәрмәч, көпчәк, чарык (мельничное)
башк.   тәгәрлә-
караим. (крым.)                                    тэгэр, тэкэрлэк "колесо"

кр.тат.   yuvarlan-                                  çarq, köpçek, teger
чув.       йăвалан-, йăван-

каз.        домала-                                   дөңгөлөк, доңғалақ
крг.       тегерен-, тоголон-                   дөңгөлөк

ткм-        dığırlanmaq, diyirlənmək, yuvarlanmaq

узб.                                                        ғилдирак

Фанис

СВЕКЛА

узб. лавлаги

каз. қызылша
крг. кызылча


баш. сөгөлдөр
тат. чөгендер
кб. чюгюндюр
кум. чювюндюр, чювюннюр
кр.тат. çükündir
караим (крым.) ӱчкӱндӱр
Аз. çuğundur.

Тур. pancar.

Фанис

ВОРОТА

тат. капка

каз. дарбаза; қақпа (метатеза)
крг. дарбаза, капка

кб. къабакъ эшик
караим. (в всех диалектах) кабак/кабах/къабакъ

кум. къапулар, къапу
караим. (только в крымском диал.) къапу

Фанис

ПАСТИ

кб. кют-
тат. көт-
караим. кют-

миш. бакъ-
ктат. отлат-, бакъ-
кум. отлат-, сакъла-, къара-, бакъ-

узб. ўтла-

крг. жай-, оттот-, кайтар-
каз. бақ-; жай-

Фанис

МАЛИНА:

кб. наныкъ,

чув. хăмла çырли,

караим. кура чилек,
тат. кура җиләге, курлак,
бшк. ҡурай еләге, әберсә,

крг. дан куурай, малина,
каз. таңқурай,

ккк. малина, бүлдирген,
каз. бүлдірген,

якут. малина, биэ эмийэ,

ктат. ahudut, malina,
тур. frambuaz, ahududu,

ног. малина,
ткм. малина,

аз. moruq,

кум. агъач жиелек, малина,
алт. агаш джиилек,
шор. ағаш честеги,
хак. аба чистегi, ағас чистегi,

узб. малина, хўжағат,

тув. мыжыраш-кат

Фанис

Интересно посмотреть есть ли эта лексика в ногайском.

Фанис


Фанис

Цитата: Фанис от октября 15, 2016, 19:53
ВОРОТА

каз. дарбаза; қақпа (метатеза)
крг. дарбаза, капка
ног. авыз, капы

Вообще огузизм

Фанис



Фанис

Специфичскую казахско-кыргызскую лексику ногайский, кажется, не разделяет.

Фанис

ПОЛЫНЬ

кырг. эрмен, шыбак, шыраалжын
каз. ермен; жусан

кум. ювшан
кр.тат. yuşan

кб. лыбыта (лебеда?)

чув. эрĕм
тат. әрем
башк. әрем

Фанис


Фанис

ВЕДЬМА

кырг. жез кемпир жез тумшук, желмогуз
каз. жалмауыз кемпір; жезтырнақ; мыстан


тат. мәчкәй, убырлы, убырлы карчык, җен карчыгы
башк. убырлы ҡарсыҡ, сихырсы ҡарсыҡ

кб. обур

кум. албаслы къатын, энем, сигьручу къатын

кр.тат. cadı

узб. жодугар хотин, ядмоѓиз, алвасти


Фанис

КОЛЕНО

Киргиз.      -  тизе
Казах.         - тізе
Алтайс.        - тизе


Татар.         - тез
Крымс.        - тиз
Ног.             - тиз

Фанис

Если казахский считать изначально чисто кыпчакским, а кыргызский изначально чисто восточно-тюркским, то (судя по отсутствию в ногайском) это все скорее кыргызская лексика в казахском и исконная в кыргызском. :donno:

Karakurt


Быстрый ответ

Обратите внимание: данное сообщение не будет отображаться, пока модератор не одобрит его.

Имя:
Имейл:
Проверка:
Оставьте это поле пустым:
Наберите символы, которые изображены на картинке
Прослушать / Запросить другое изображение

Наберите символы, которые изображены на картинке:

√36:
ALT+S — отправить
ALT+P — предварительный просмотр