Главное меню
Мы солидарны с Украиной. Узнайте здесь, как можно поддержать Украину.

Складаныя моманты беларускага скланення

Автор Ömer, мая 21, 2007, 19:11

0 Пользователи и 1 гость просматривают эту тему.

Ömer

Тры складаныя выпадкі ў беларускім скланенні выклікаюць цяжкасці нават у носьбітаў. Паспрабуйце вырашыць наступныя пытанні:


  • 1. жаночы род, множны лік, творны склон
    выбар паміж нулявым канчаткам і канчаткам -аў/-яў

    Як правільна: слоў ці словаў, моў ці моваў, хат ці хатаў?

  • 2. мужчынскі род, адзіночны лік, родны склон
    выбар паміж канчаткамі -а і -у

    Як правільна: колера ці колеру, ветра ці ветру, грома ці грому?


  • 3. мужчынскі род, адзіночны лік, месны склон, аснова на г/к/х
    выбар паміж канчаткам -у і канчаткам -е з чаргаваннем зычнай

    Як правільна: (аб) брату ці браце, снегу ці снезе, творагу ці творазе?


Таксама ў беларускім скланенні ёсць шэраг момантаў, якія звычайна добра "адчуваюцца" носьбітамі, але выклікаюць цяжкасці ў рускамоўных навучэнцаў.


  • 1. чаргаванне г/к/х -> з/ц/с у давальным і месным склонах жаночага роду

    рука - руцэ, дарога - дарозе, страха - страсе

  • 2. парадыгма скланення назоўнікаў мужчынскага роду на -а/-я з ненаціскным апошнім складам:

    Н. бацька (назоўны)
    Р. бацькі (родны)
    Д. бацьку (давальны)
    В. бацьку (вінавальны)
    Т. бацькам (творны)
    М. аб бацьку (месны)

і іншыя
ya herro, ya merro

Vertaler

    Цитата: svarog от мая 21, 2007, 19:11
    Тры складаныя выпадкі ў беларускім скланенні выклікаюць цяжкасці нават у носьбітаў. Паспрабуйце вырашыць наступныя пытанні:

    • 1. жаночы род, множны лік, творны склон
    выбар паміж нулявым канчаткам і канчаткам -аў/-яў

    Як правільна: слоў ці словаў, моў ці моваў, хат ці хатаў?
    Моваў, словаў, хатаў у тарашкевіцы, але ў афіцыйным правапісе хат, слоў, моў. Ці маю я рацыю?[/list]
    Стрч прст в крк и вынь сухим.

    Wolliger Mensch

    Никакой правопис не может изменить словаў на слоў и обратно. Это другой идиом, а не правопис.
    «Вот интересно, каких лингвистических жемчуг можно найти в море отодвинутых книг», Ян Гавлиш.
    «Впредь прошу помнить, что придумал игру не для любых ассоциаций, а для семантически оправданных. Например, чтó это такое: ,,рулетке" — ,,выпечке"?? Тем более, что сей ляпсус я сам совершил...», Марбол
    «Ветхий Завет написан на иврите и частично на армейском», Vesle Anne
    «МЛ(ять)КО ... ПЛ(ять)NЪ», Тася
    «Вот откроет этот спойлер, например, Марго, ничего не подозревая, а потом будут по всему форуму блюющие смайлики...», Авал
    «Томан приличный мужчина. Правда по патриархальным меркам слегка голодранец», Vesle Anne
    «Возможен ли фонетический переход "ж" в "п с придыханием"», forest

    Ömer

    Цитата: Vertaler от мая 21, 2007, 19:32
    Моваў, словаў, хатаў у тарашкевіцы, але ў афіцыйным правапісе хат, слоў, моў. Ці маю я рацыю?

    Не зусім дакладна. І ў наркамаўцы ёсць выпадкі, калі трэба ўжываць толькі "-аў/-яў" ці дазваляюцца абодва варыянты. Але нажаль я не ведаю правілаў, сам кажу як лепей гучыць (вось напрыклад у апошнім выпадку "правіл" мне не падабаецца).

    Цитата: Verzähler от мая 21, 2007, 20:33
    Никакой правопис не может изменить словаў на слоў и обратно. Это другой идиом, а не правопис.

    Гэта завецца правапісам для маскіроўкі.   :yes:

    ya herro, ya merro

    Wolliger Mensch

    «Вот интересно, каких лингвистических жемчуг можно найти в море отодвинутых книг», Ян Гавлиш.
    «Впредь прошу помнить, что придумал игру не для любых ассоциаций, а для семантически оправданных. Например, чтó это такое: ,,рулетке" — ,,выпечке"?? Тем более, что сей ляпсус я сам совершил...», Марбол
    «Ветхий Завет написан на иврите и частично на армейском», Vesle Anne
    «МЛ(ять)КО ... ПЛ(ять)NЪ», Тася
    «Вот откроет этот спойлер, например, Марго, ничего не подозревая, а потом будут по всему форуму блюющие смайлики...», Авал
    «Томан приличный мужчина. Правда по патриархальным меркам слегка голодранец», Vesle Anne
    «Возможен ли фонетический переход "ж" в "п с придыханием"», forest

    iljas

    Дапамагу чым магу.

    У родным склоне назоўнікі множнага ліку ўжываюцца з канчаткамі –аў (-яў), -оў (-ёў), з нулявым канчаткам і –ей (-эй). Канчаткі аў (-яў), -оў (-ёў) мае большасць назоўнікаў мужчынскага і ніякага роду 1-га скланення: княстваў, лясоў, сузор'яў і г.д. Большасць множналікавых назоўнікаў: вуснаў, лекаў, манеўраў і г.д., а таксама некаторыя назоўнікі жаночага роду з чыстай асновай: камандаў, легендаў, чарэшняў і г.д.
    Нулявы канчатак заўсёды маюць назоўнікі жаночага роду 2-га скланення з асновай на дазін зычны: дат, нот, яхт і г.д.; назоўнікі жаночага роду, аснова якіх заканчваецца на г, к, х: дуг, кніг, пік, стрэх і г.д. і назоўнікі з асновай на губныя в, б, п, м: дамб, колб, лямп, страў; множналікавыя назоўнікі з суфіксам –ін, -іц у аснове: адведзін, імянін, нажніц, уводзін і г.д.; назоўнікі са збегам зычных у канцы асновы, калі паміж імі паяўляецца беглы галосны: вілак, вячорак, канапель, раскопак, санак і г.д.; геаграфічныя назвы на –ічы (-ычы), -яны (-аны): з Ганцавіч, Касцюковіч, Ляхавіч, Целяхан і г.д.
    Варыянтныя канчаткі –оў (-ёў), -аў (-яў) або нулявы канчатак маюць назоўнікі мужчынскага роду, якія з'яўляюцца назвамі некаторых парных прадметаў (рог, туфель, чаравік і г.д.), назвамі электронных і магнітных адзінак вымярэння (ампер, вольт, кіловат, рэнтген і г.д.), назвамі некаторых нацыянальнасцей (мангол, румын, туркмен і г.д.); назоўнікі са збегам зычных у аснове: прозвішч і прозвішчаў, скарг і скаргаў і г.д.
    Большасць назоўнікаў жаночага роду з чыстай асновай, а атксама некаторыя множналікавыя назоўнікі маюць канчатак –эй (-ей): гусей, касцей, страсцей; грудзей, дражджэй, дзвярэй і г.д.
    Назоўнік грошы мае канчатак –ай: грошай.

    Плотнікаў, Трайкоўская Слоўнік цяжкасцяў беларускай мовы. -- Мн.: Кніжны дом, 2004


    Ömer

    Вось такія...

    Цитата: Jurek7
    бо адна з іх у любым выпадку будзе галоўнай, а другая - мовай вёсцы, ці простага народу
    ya herro, ya merro


    Ömer

    Цитата: svarog от
    чаргаванне г/к/х -> з/ц/с у давальным і месным склонах жаночага роду

    У родным склоне чаргавання няма: мова вёскі.
    ya herro, ya merro

    Jurek7

    Ё-маё, так і ё...   :-[  ..., проста трудна, я ж у Казахстане ня з кім не гавару па-беларуску..., толькі па-украінску часам...

    andrewsiak

    а в білоруській є кличний відмінок? Чи тільки поодинокі форми, як-от "дружа"?
    той ще ся не вродив, щоб усім догодив.


    andrewsiak

    той ще ся не вродив, щоб усім догодив.

    Jurek7


    andrewsiak

    При чому тут "зашмат беларускіх сайтау"? Я питаю, чи є в білоруській повноцінний кличний відмінок (=звательний падеж), чи ж форми "дружа" - це залишкові явища, як у російській "отче"?
    той ще ся не вродив, щоб усім догодив.

    Jurek7

    Ёсьць такі.

    Я Вам і гавару: шукайце ня тут, а на іншых сайтах, дзе ўсё дадзена.


    andrewsiak

    Лінгвофорум як раз для того, щоб тут з'ясовувати подібні питання.
    той ще ся не вродив, щоб усім догодив.

    Ömer

    Клічны склон апісаны ў граматыцы і часта сустракаецца ў беларускай літаратуры -- нашмат часцей, чым у рускай. Але ў сучаснай мове амаль што не ўжываецца (маю на ўвазе стандартызаваную "гарадскую" размоўку).

    "А скажы мне, дзеду любы, чаму так на сьвеце стала, што адным даецца мала, а другому — аж да губы?" (Якуб Колас); "Сьмялей, беларусе-араты! Сьмялей уздымай к сонцу вочы" (Янка Купала); "Папаўся, жучку, у панскую ручку" (Кандрат Крапіва); "Гаю мой, гаю, гаю зялёны, што ж ты ня йграеш?" (К.Буйло). "Узьнімайся, народзе мой, на вялікую расплату!" (Янка Купала); "Эх, лес цёмнакудры, мілы мой лесе, удумныя дрэвы, зялёныя шаты, мой брат ты!" (Якуб Колас); "На твой зоў магутны цеснай грамадою хутка ўсе зьбяруцца... Не прасьпі, званару!" (Цішка Гартны); "Зайграй, зайграй, хлопча малы, і ў скрыпачкі, і ў цымбалі" (Паўлюк Багрым); "Ты ляці, ляці, саколе, здабываць радзіме волю, у бой ляці, казача" (К. Буйло); "Ясю мой, з вайны вяртацца час" (А. Зарыцкі)
    ya herro, ya merro

    rocker

    Писатиму по-українськи,содіваюся,що зрозумієте.
    Спілкувався з білорусами,що мешкають у Поставському районі,Вітебщина.Вони використовували таку форму присвійного займенника "ён"--"ивоный",можливо слово пишеться "евоный",але я чув саме "ивоный".Хочу спитати:це літературна норма чи місцевий діялект?
    Прошу відповілати по-білоруськи,--я люблю та добре розумію білоруську.

    ROCK ON!
    One thing I can tell you is you got to be free...(John)


    rocker

    Цитата: svarog от апреля 15, 2008, 15:29
    Клічны склон апісаны ў граматыцы і часта сустракаецца ў беларускай літаратуры -- нашмат часцей, чым у рускай. Але ў сучаснай мове амаль што не ўжываецца (маю на ўвазе стандартызаваную "гарадскую" размоўку).

    Тоді скажіть,будь-ласка,чи білоруський правопис має кличний відмінок (або:скільки відмінків у білоруській мові)?Бо згадана Вами "міська говірка" може ігнорувати цю норму...

    ROCK ON!
    One thing I can tell you is you got to be free...(John)


    rocker

    Цитата: Jurek7 от апреля 15, 2008, 16:02
    "Ягоны" можа?

    Може й так.Повторюю,що я сприймав мову на слух.Можливо,прикінцеве "й" мені почулося чи я спробував передати почуте,враховуючи норми української.А "ягоны"--літературна норма?

    Взагалі,вимова на Вітебщині (в західній її частині) дуже відрізняється від білоруської вимови на Берестейщині.Фонологічно вона схожа більше на польську...

    ROCK ON!
    One thing I can tell you is you got to be free...(John)

    rocker

    One thing I can tell you is you got to be free...(John)

    Быстрый ответ

    Обратите внимание: данное сообщение не будет отображаться, пока модератор не одобрит его.

    Имя:
    Имейл:
    Проверка:
    Оставьте это поле пустым:
    Наберите символы, которые изображены на картинке
    Прослушать / Запросить другое изображение

    Наберите символы, которые изображены на картинке:

    √36:
    ALT+S — отправить
    ALT+P — предварительный просмотр